Βότανα και τρόποι χρήσης : πως παρασκευάζουμε αφέψημα

Αφέψημα βοτάνων-ένας από τους πολλούς τρόπους χρήσης των βοτάνων.

Αφέψημα, από την αρχαία ελληνική σύνθετη λέξη ἀφέψημα, ἀπό + ἕψω,που σημαίνει βράζω.
Αφέψημα, λοιπόν, είναι το προϊόν του βρασμού, σε νερό, διάφορων φυτικών φαρμακευτικών, ιαματικών ή αρωματικών φυτών και βοτάνων.
Αφέψημα είναι το σιγανό βράσιμο των ανθεκτικότερων μερών των βοτάνων στο νερό.
Οι ρίζες, ο φλοιός, τα κλωνάρια και οι καρποί των βοτάνων απαιτούν πιο ισχυρή επεξεργασία από τα φύλλα ή τα λουλούδια για να επιτευχθεί η εξαγωγή των φαρμακευτικών τους συστατικών.
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε νωπό ή αποξηραμένο βότανο το οποίο θα πρέπει να το κόψουμε σε μικρά κομματάκια πριν το βράσουμε.
Όπως τα εγχύματα, τα αφεψήματα μπορούμε να τα πιούμε ζεστά ή κρύα.
Βάζουμε τα βότανα σε ένα μικρό κατσαρολάκι και ρίχνουμε κρύο νερό μέχρι να τα σκεπάσει.
Το βάζουμε στη φωτιά και μόλις αρχίσει ο βρασμός σκεπάζουμε, χαμηλώνουμε την φωτιά και σιγοβράζουμε για 20 περίπου λεπτά.
Σουρώνουμε το αφέψημά μας και πίνουμε όσο χρειάζεται.
Το υπόλοιπο, σκεπασμένο πάντα, το φυλάμε στο ψυγείο για μία μέρα το πολύ και πάντα ανάλογα με το βότανο, διότι μετά χάνονται οι φαρμακευτικές τους ιδιότητες.
Πρότυπη ποσότητα:
6gr αποξηραμένου ή 12gr νωπού βοτάνου ή μίγματος βοτάνων σε 1,5l κρύο νερό, που μειώνονται περίπου 50% μετά από σιγανό βρασμό περίπου 30 λεπτών.
Είναι περίπου  δύο δόσεις.
Οι ποσότητες είναι πάντα περίπου – συν, πλην ένα ή δύο gr δεν έχουν σημασία.
Ας δούμε πιο αναλυτικά
  -. Πώς να ετοιμάσουμε και πως να χρησιμοποιήσουμε ένα αφέψημα βοτάνων
Λοιπόν –
Για να ετοιμάσουμε ένα έγχυμα χρησιμοποιούμε
– τα φύλλα
– τους μίσχους και
– τα άνθη των βοτάνων μας,
ενώ για να ετοιμάσουμε ένα αφέψημα χρησιμοποιούμε
– τις ρίζες
– το φλοιό
– τους σπόρους και
– τους καρπούς και
– τα φύλλα κάποιων δέντρων, όπως τα φύλλα της ελιάς
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν έχουν την εμπειρία για να παρασκευάσουν ή το ένα ή το άλλο,ωστόσο μερικές απλές τεχνικές και γενικές γνώσεις θα βοηθήσουν ώστε να απολαμβάνουμε όλοι τα δυο αυτά διαφορετικά τσάγια πολύ-πολύ εύκολα.
Το αφέψημα αν και πολύ παρόμοιο με το έγχυμα έχει μια ιδιάζουσα διαφορά.
Ας δούμε πιο αναλυτικά.
Το αφέψημα είναι ένα συμπυκνωμένο ρόφημα, που γίνεται με το σιγοβράσιμο των σκληρών μερών των βοτάνων όπως
– οι ρίζες
– οι φλοιοί
– τα ξυλώδη στελέχη
– οι καρποί και
– οι σπόροι.
Είναι χρήσιμο να αλέθουμε ή να συνθλίβουμε ολόκληρο το μέρος του βοτάνου που θα χρησιμοποιήσουμε, πριν προετοιμάσουμε το αφέψημά μας.
Το έγχυμα είναι ένα ρόφημα που προέρχεται από τη διαβροχή των πιο ευαίσθητων μερών του βοτάνου όπως
– τα φύλλα
– τα άνθη και
– οι μίσχοι
Προετοιμασία ενός αφεψήματος
– επιλέγουμε το μέρος του βοτάνου το οποίο θα χρησιμοποιήσουμε.
Όποιο μέρος και αν επιλέξουμε η πρότυπος ποσότητα είναι:
μία -1 – κουταλιά της σούπας αποξηραμένο ή
δύο – 2 – κουταλιές της σούπας φρέσκο βότανο για κάθε φλιτζάνι νερό
Και
προσθέτουμε το βότανό μας στο νερό το οποίο έχουμε σε ένα μικρό βραστήρα
– σκεπάζουμε και αφήνουμε το νερό μας να έρθει στο σημείο βρασμού.
– αμέσως μόλις αρχίσει ο βρασμός μειώνουμε τη θερμότητα έτσι ώστε
το βότανό μας να σιγοβράζει σκεπασμένο.
– αφήνουμε τα βότανό μας να σιγοβράσει για περίπου 30 λεπτά και ως ότου χαθεί περίπου το 50% του νερού.
Μόλις τελειώσει ο χρόνος βρασίματος σουρώνουμε και είναι έτοιμο.
– το αφέψημά μας μπορούμε να το γευτούμε απλά ως έχει ή με την προσθήκη κάποιας γλυκαντικής ουσίας όπως
– πετιμέζι ή
– μέλι – ας ξαναθυμηθούμε εδώ την ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα των αφεψημάτων- Τα βότανα και η ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα των αφεψημάτων τους
Πόση ποσότητα μπορούμε να πιούμε την ημέρα πάντα καθορίζεται από τον τύπο του βοτάνου που θα χρησιμοποιήσουμε.
Και τώρα ας δούμε κάποια βότανα που χρησιμοποιούμε για να ετοιμάσουμε αφεψήματα
1) ρίζα κολλιτσίδας – burdock root για την υποστήριξη του συκωτιού μας – κολλιτσίδα ένα ισχυρότατο αντικαρκινικό,διουρητικό και αποτοξινωτικό βότανο
2) ρίζα αγριολάπαθου – yellow dock root για την αναιμία αλλά
και ως ήπιο καθαρτικό
3) ρίζα ταραξάκου – dandelion root για την αποτοξίνωση του ήπατος αλλά και σαν ισχυρό διουριτικό
4) ρίζα γλυκύρριζας -licorice  για ένα πλήθος ανισορροπιών και παθήσεων του οργανισμού
5) ρίζα ginseng – ginseng root για την κόπωση,
την αδυναμία και τις πεπτικές διαταραχές
6) κανέλα για το πεπτικό μας σύστημα,
τα κρυολογήματα και γενικά για την ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού μας – Κανέλα,ένα πανάρχαιο γιατρικό-το κιννάμωμον των αρχαίων Ελλήνων
7) φλοιός του Pau d’ Arco (tabebuia altissima) ή φλοιός Ιπέροξου για τις ισχυρές του αποτοξινωτικές,αντιβιοτικές και αντιμυκητισιακές ιδιότητες και
για ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας  συστήματος.
8) φλοιός από φτελιά – Slippery elm  για
το βήχα,
την διάρροια,
την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και
για την προστασία του γαστρεντερικού σωλήνα
9) ρίζα κιχώριου – chicory root για τη βελτίωση της υγείας του δέρματος,
για πεπτικά προβλήματα-το κιχώριο είναι ιδανικό για την αντιμετώπιση των πεπτικών προβλημάτων.
για τη δυσκοιλιότητα αλλά και
για την αποτοξίνωση του ουροποιητικού συστήματος.
Τα αφεψήματα εκτός από ρόφημα μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και
1) στο μπάνιο μας για να δημιουργήσουμε ένα χαλαρωτικό και θεραπευτικό λουτρό
Πως -ετοιμάζουμε δύο (2)  έως τρία (3)  λίτρα αφέψημα από τα βότανα που χρειαζόμαστε και τα προσθέτουμε στο ζεστό νερό της μπανιέρας μας και μουλιάζουμε για είκοσι (20) λεπτά τουλάχιστον.
Τα μπάνια με αφεψήματα είναι ένας υπέροχα απλός τρόπος για να χρησιμοποιήσουμε τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων.- Ας θυμηθούμε το Σαρανταβότανο,η πανάρχαια συνταγή της λουτροθεραπείας
2) σε κομπρέσες – το αφέψημά μας μπορούμε  επίσης να το χρησιμοποιήσουμε και ως κομπρέσα  – γνωστή και ως θερμό επίθεμα – ώστε να εφαρμόσουμε  το βότανο απευθείας στο δέρμα- βότανα και τρόποι χρήσης:κομπρέσες με αιθέρια έλαια βοτάνων
-. Αποξηραμένο αφέψημα, τι είναι και σε τι μορφή το βρίσκουμε
Αποξηραμένο αφέψημα;
Ίσως να μην έχετε ξανακούσει για τα αποξηραμένα αφεψήματα – ας δούμε τι είναι-
     -. Το αφέψημα συνήθως γίνονται τα σκληρότερα μέρη των βοτάνων, όπως οι ρίζες,
ο φλοιός και οι σπόροι.
Είναι χρήσιμο να αλέθουμε ή να συνθλίβουμε ολόκληρη τη ρίζα, το φλοιό και τους σπόρους πριν προετοιμάσουμε το αφέψημά μας.
Η διάρκεια παρασκευής είναι περίπου 30 λεπτά, έως ότου χαθεί περίπου το 50% του νερού.
Το δοχείο μας πρέπει απαραίτητα, να είναι κλειστό κατά τη διάρκεια της θέρμανσης για να αποφευχθεί η απώλεια των συστατικών του βοτάνου μας μέσω της εξάτμισης.
Το εκχύλισμά μας αφού το απομακρύνουμε από τη θερμότητα και στραγγίζουμε, και χρησιμοποιούμε το αφέψημά μας είτε ως σύνολο είτε μετά από κατάλληλη αραίωση.
Αφού θυμηθήκαμε πως ετοιμάζουμε το αφέψημά μας ας δούμε τι είναι και πως παρασκευάζεται το αποξηραμένο αφέψημα
Τα αποξηραμένα αφέψημα αναπτύχθηκαν στην Ιαπωνία στη δεκαετία του 1950  και έχουν γίνει ένας σημαντικός τρόπος και σημαντική μέθοδος χρήσεις και παροχής των βοτάνων σε χώρες όπως η Ιαπωνία,
η Ταϊβάν,
οι Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, η Γερμανία.
Τα αποξηραμένα αφέψημα συνήθως τα βρίσκουμε σε ταμπλέτες-χαπάκια.
Για να παρασκευαστεί ένα αποξηραμένο αφέψημα, φτιάχνεται μια πολύ μεγάλη ποσότητα, σε μεγάλες δεξαμενές, αφεψήματος από το συγκεκριμένο βότανο.
Μόλις είναι έτοιμο σουρώνεται και στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας θερμότητα και κενό, υπό κατάλληλες συνθήκες και με τα κατάλληλα μηχανήματα, εξατμίζεται το υγρό, για να σχηματιστεί ένα σιρόπι.
Το σιρόπι στη συνέχεια τοποθετείται σε ένα ξηραντήριο ψεκασμού μαζί με έναν φορέα σκόνης, συνήθως άμυλο ή  βότανα σε σκόνη, ώστε να αφυδατωθεί πλήρως και να μας δώσει μια ξηρή σκόνη.
Στην τελική φάση της διαδικασίας, η ξηρή σκόνη συμπιέζεται, σε κατάλληλα μηχανήματα, και μας δίνει τις ταμπλέτες
Τα αποξηραμένα αφεψήματα είναι ένας εύκολος τρόπος λήψης του βοτάνου, ειδικά για βότανα που είναι δύσκολο να τα προμηθευτούμε στην νωπή ή αποξηραμένη τους μορφή.
  -.Τα βότανα και η ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα των αφεψημάτων τους
Τα βότανα και η ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα των αφεψημάτων τους μετά από προσθήκη μελιού, γάλακτος και λεμονιού
Τα αφεψήματα των:
μελισσόχορτου,
δεντρολίβανου,
χαμομηλιού και
φασκόμηλου έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ικανότητες και για αυτό χαρακτηρίζονται και ως αντιοξειδωτικά βότανα.
Αντιοξειδωτικό είναι ένα βότανο, το οποίο έχει την ιδιότητα να παρεμποδίζει τις αντιδράσεις και τα αποτελέσματα των ελεύθερων ριζών προστατεύοντας με τον τρόπο αυτό τον οργανισμό μας.
Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή άτομα που προκαλούν σοβαρότατες βλάβες στα κύτταρα μας  και συνδέονται με την πρόωρη γήρανση,
με γενετικές εκφυλιστικές παθήσεις, όπως η νόσος του Huntington και του Parkinson,
με διάφορους τύπους  άνοιας όπως το Alzheimer,
με καρδιαγγειακά νοσήματα,
με αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις διαταραχές, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο καρκίνος.
Τα αντιοξειδωτικά βότανα, όπως υποστηρίζεται από πληθώρα επιστημονικών μελετών, μπορούν να βοηθήσουν και στην πρόληψη αλλά και στη θεραπεία παθήσεων που αίτιό τους είναι το οξειδωτικό στρες και οι ελεύθερες ρίζες.
Από τα αντιοξειδωτικά βότανα τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική ικανότητα και τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φαινολικά συστατικά την έχει το εκχύλισμα του μελισσόχορτου.
Πολλές φορές όμως καταστρέφουμε την αντιοξειδωτική ικανότητα των ροφημάτων των βοτάνων κατά την παρασκευή τους αλλά και όταν προσθέτουμε διάφορα γλυκαντικά.
Ας δούμε τη συμβαίνει.
Η αντιοξειδωτική ικανότητα των αφεψημάτων των βοτάνων
– μειώνεται κατά πολύ με την προσθήκη γάλατος,
– παραμένει σταθερή με την προσθήκη λεμονιού,
– αυξάνεται με την προσθήκη μελιού.
Συγκεκριμένα, η προσθήκη γάλακτος, προκαλεί μείωση της αντιοξειδωτικής ικανότητας σχεδόν σε όλα τα αφεψήματα και κυρίως στο μελισσόχορτο
Η προσθήκη λεμονιού, φαίνεται ότι αυξάνει την αντιοξειδωτική ικανότητα στο μελισσόχορτο  και μόνο στην περίπτωση του φασκόμηλου τη μειώνει, ενώ αντίθετα,  
το μέλι σχεδόν πάντα αυξάνει την αντιοξειδωτική ικανότητα του φασκόμηλου.
Έτσι μπορούμε να προσθέτουμε ένα κουταλάκι του γλυκού μέλι στο ρόφημά μας από φασκόμηλο και για να του χαρίσουμε τη γλύκα του μελιού αλλά και για αυξήσουμε την αντιοξειδωτική του ικανότητα!
Στο ρόφημά μας από μελισσόχορτο, όταν αυτό κρυώσει για να μην καταστρέψουμε την βιταμίνη C του λεμονιού, προσθέτουμε το χυμό μισού λεμονιού!
    Δεν προσθέτουμε ποτέ γάλα στα αφεψήματα των βοτάνων -τα καταστρέφουμε

Κείμενο,επιμέλεια:thalia-botanologia.gr
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/decoction
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/commission-e
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0308814601001984
http://journal.pan.olsztyn.pl/Effects-of-Honey-Addition-on-Antioxidative-Properties-of-Different-Herbal-Teas,98417,0,2.html
dspace.aua.gr/xmlui/bitstream/handle/10329/3638/Kannelou%20G.pdf?sequence=1

Ας θυμηθούμε:
Αφέψημα και έγχυμα – ποιες οι διαφορές των δύο ροφημάτων;