Τριγωνέλλα, ένα από τα παλαιότερα φαρμακευτικά βότανα του πλανήτη

Τριγωνέλλα – σφαιρική εικόνα
Ελληνικές γεύσεις,
ξεχασμένες.
Μοσχοσίταρο, το ελληνικό μπαχαρικό.
Ξεχασμένα ελληνικά αρώματα που έρχονται να μας τα θυμίζουν μόνο κάποιες λέξεις.
O ελληνικός σανός, fenugreek, το ελληνικό μπαχαρικό που τα τελευταία χρόνια ξένες επιρροές,
περιπέτειες και καταστάσεις το εκτόπισαν τελείως από την ελληνική κουζίνα και
το μόνο που έχει μείνει να το θυμίζει είναι η λέξη “τσιμένι”
Tο τσιμένι, το οποίο έχει καθιερωθεί και αναφέρεται στο μοσχοσίταρο, ενώ στην ουσία είναι ένα μείγμα από μοσχοσίταρο,
πάπρικα,
καυτερή πιπεριά,
σκόρδο,
αλεύρι σίκαλης,
καλαμποκέλαιο και νερό, με το οποίο τυλίγουν το κρέας μετά από ειδική επεξεργασία για να φτιάξουν παστουρμά.
Tο “τσιμένι” μπαίνει στο μείγμα που τυλίγει το κρέας για τον παστουρμά χάρη στις ισχυρές του αντισηπτικές ιδιότητες αντι­δρά με 
το σκόρδο και το λίπος του κρέατος προσδίδοντας στον παστουρμά αυτή τη βαριά μυρωδιά που μένει και διαποτίζει ακόμα και το δέρμα.
Τι είναι λοιπόν το μοσχοσίταρο;
Είναι οι σπόροι του βοτάνου Trigonella, το αλεύρι των οποίων αν ανακατευθεί με αυτό του σταριού δίνει στο ψωμί μια γλυκιά νοστιμιά και στην τριγωνέλλα το όνομα “μοσχοσίταρο”.
 Οι σπόροι της τριγωνέλλας, εκτός από τις θεραπευτικές τους χρήσεις, χρησιμοποιήθηκαν και για την παραγωγή  αλευριού.
Το αλεύρι των σπόρων της τριγωνέλλας είναι υψηλής θρεπτικής αξίας, πλούσιο σε υδατάνθρακες και λιπαρές ουσίες, κάτι το οποίο έχει περάσει στη λαϊκή σοφία των λαών.
Παρατηρούμε π,χ στην Τύνιδα να παχαίνουν τις νύφες με ένα ειδικό ψωμί που σαν βάση του έχει το αλεύρι από σπόρους τριγωνέλλας.
Σε άλλες χώρες της Μεσογείου -της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης -παρασκεύαζαν εύγευστα  φαγητά  με μείγματα μπαχαρικών που σαν βάση είχαν το μοσχοσίταρο, ενώ
τα διάφορα ψωμιά και οι τηγανίτες με το αλεύρι των σπόρων της τριγωνέλλας είχαν και έχουν μιά διακριτική μυρωμένη γεύση.
Σαν μπαχαρικό το μοσχοσίταρο είναι ήπιο αρωματικό με μιά λεπτή ισορροπημένη πικάντικη  γεύση.
Το βοτανικό, διωνυμικό όνομα της τριγωνέλλας είναι:
Trigonella foenum-graecum L.
της οικογένειας των Fabaceae,
του γένους Trigonella και
του είδους T. foenum-graecum
Το γένος περιλαμβάνει τριάντα περίπου είδη.
Το είδος Trigonella Caurelea καλλιεργήθηκε εδώ και αιώνες και καλλιεργείται ακόμα ως ζωική τροφή, ως μέσο χλωρής λίπανσης στη βιολογική καλλιέργεια, αλλά και σαν ιδιαίτερο αρωματικό γλυκών,
ροφημάτων,
ψωμιών,
τυριών.
Το είδος Trigonella Foenumgraecum  αυτοφύεται στη χώρα μας και είναι το πιο σημαντικό από τα δύο είδη από άποψη βοτανική-φαρμακευτική-θεραπευτική.
Το συναντάμε με τα ονόματα
τριγωνίσκος ή 
γραικόχορτο,
τριγωνέλλα,
τήλι ή τηντελίδα,
στροφύλι και
ντηλιλίνα ή ντοντιλίνα και
τριγωνέλλα η ελληνική χλόη.
Την αναγνωρίζουμε από τα τρίφυλλα  οδοντωτά της φύλλα, με ένα -δύο άνθη στις μασχάλες των ανώτερων φύλλων, τα οποία έχουν ένα όμορφο, λευκοκίτρινο χρώμα στην κορυφή τους και πορφυρό στη βάση.
Οι βλαστοί της είναι τρυφεροί και μυρωδάτοι και μπορούμε κάλλιστα να τους φάμε σαν λαχανικό.
Το όμορφο λοιπόν και μυρωδάτο αυτό βότανο, έχει γίνει παγκόσμια γνωστό ως ο “Ελληνικός  σανός” γιατί από παλιά στην Ελλάδα το καλλιεργούσαν σαν κτηνοτροφική τροφή, ενώ 
για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούσαν:
α) τους σπόρους του
β) τα φύλλα του
γ) τα άνθη του
δ) τους μίσχους του και 
δ) την ρίζα του.
Σήμερα χρησιμοποιούμε τους σπόρους του βοτάνου σαν μπαχαρικό, για να αρωματίζουμε πλήθος πιάτων όπως
σούπες,
τυριά,
κρέατα,
σαλάτες και σαν ισχυρότατο ίαμα.
Έτσι το μοσχοσίταρο ως σπόρος ταιριάζει σε σούπες,
βραστά και για παραγωγή φύτρων,
ως σκό­νη ταιριάζει υπέροχα σε  όλα τα μαγειρεμένα λαχανικά όπως στις πατάτες,
στο κουνουπίδι,
στα κολοκυθάκια,
στις μελιτζάνες, 
στις πιπεριές,
στα λεμονάτα κρέατα,
στο κοτόπουλο,
στο χοιρινό,
στο μοσχάρι,
στους κιμάδες όπως στα μπιφτέκια και
στους κεφτέδες,
στα όσπρια όπως στις φακές
ως αποξηραμένο βότανο ταιριάζει σε σαλάτες και σούπες,
ως φύτρο στις σαλάτες μας και στις σούπες μας,
ως φρέσκο μυρωδικό σε πολλά παραδοσιακά διατροφικά πιάτα και ακολουθώντας παλαιότερες διατροφικές συνήθειες τους τρυφερούς βλαστούς της τριγωνέλλας, ωμούς ή μαγειρευτούς, τους τρώμε σαλάτα, όπως το αγριοράδικο και την τσουκνίδα.
Βέβαια είναι λίγο δύσκολο να βρούμε τριγωνέλλα σαν φρέσκο μυρωδικό, για αυτό αν θέλουμε μπορούμε να το φυτέψουμε μόνοι μας σε γλάστρες ή στον κήπο μας.
Πως χρησιμοποιούμε την τριγωνέλλα ως ίαμα
Εκτός από την μαγειρική χρησιμοποιούμε την τριγωνέλλα σαν ίαμα.
-. Μέσα από μελέτες έχει παρατηρηθεί πως μέχρι και 5gr ατόφιου σπόρου ημερησίως, είναι μια ασφαλής δόση.
-. Ως εκχύλισμα, τα 500mg ημερησίως είναι πολύ καλά για αρχή και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού μας.
1) τους σπόρους με τη μορφή καταπλασμάτων, τοπικά, για τη θεραπεία και τη μείωση των φλεγμονών σε περιπτώσεις τραυμάτων,
ερεθισμένων πληγών,
συριγγίων,
εγκαυμάτων και όγκων.
2) τα φύλλα και τα άνθη του με τη μορφή εγχυμάτων για την αντιμετώπιση της κακοσμίας τού στόματος, της άσκημης αναπνοής και άλλων προβλημάτων της στοματικής κοιλότητας
-. ετοιμάζουμε έγχυμα από φύλλα και άνθη τριφωνέλλας, μόλις κρυώσει σταλάζουμε 3 με 4 σταγόνες αιθέριο έλαιο μέντας ή λεμονιού και
κάνουμε πλύσεις στη στοματική κυλόττα για την αντιμετώπιση της κακοσμίας τού στόματος και τής άσκημης αναπνοής
-. ετοιμάζουμε έγχυμα από φύλλα και άνθη τριφωνέλλας, μόλις κρυώσει, επειδή το έγχυμα του βοτάνου έχει ελαφριά πικρή γεύση μπορούμε αν θέλουμε να τους προσθέσουμε μία κουταλιά του γλυκού μέλι, και πίνουμε σε περιόδους εξάντληση για τόνωση και ενδυνάμωση του οργανισμού μας.
3) τους σπόρους του με τη μορφή αφεψημάτων για μυκητιάσεις
-. ετοιμάζουμε αφέψημα από τους σπόρους του μοσχοσίταρου και πίνουμε σε καταστάσεις μυκητιάσεων
4) τους σπόρους του με τη μορφή αφεψημάτων για το διαβήτη τύπου 1 και 2, η τριγωνέλλα βοηθάει  στην ισορροπία των επιπέδων του σακχάρου στον οργανισμό των διαβητικών (1 και 2) και σύμφωνα με μελέτες, ένας μέσος όρος πρόσληψης 500mg/ημέρα, οδηγεί σε 30% βελτίωση μέσα σε 10 ημέρες.
Η δόση μπορεί να αυξηθεί μετά από 3 εβδομάδες στα 1000mg, αν δεν παρουσιαστούν παρενέργειες.
Σε μια μελέτη, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 έλαβαν 50gr σκόνης σπόρων τριγωνέλλας στο μεσημεριανό γεύμα και δείπνο.
Μετά από 10 ημέρες, οι συμμετέχοντες βίωσαν καλύτερα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και μείωση της ολικής και της LDL-κακής χοληστερόλης
5) τους σπόρους σε σκόνη για επώδυνες εμμηνορροϊκές περιόδους.
Σε μελέτη, δόθηκαν για τις πρώτες 3 ημέρες της εμμηνόρροιας, κάψουλες που περιείχαν σκόνη σπόρου τριγωνέλλας 900 mg, τρεις φορές την ημέρα για δύο διαδοχικούς εμμηνορροϊκούς κύκλους.
Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί σημαντικά η ένταση του πόνου,
να μειωθεί σημαντικά η διάρκεια του πόνου μεταξύ των δύο κύκλων,
να μειωθούν σημαντικά τα συστημικά συμπτώματα της δυσμηνόρροιας, όπως κόπωση,
πονοκέφαλος,
ναυτία,
έμετος,
έλλειψη ενέργειας.
Δεν αναφέρθηκαν παρενέργειες.
6) για σεξουαλικά προβλήματα που εμποδίζουν την ικανοποίηση κατά τη σεξουαλική δραστηριότητα: 600 mg εκχυλίσματος σπόρων τριγωνέλλας κάθε μέρα για δύο εμμηνορροϊκούς κύκλους.
7) για αυξανόμενη ανταπόκριση στα σεξουαλικά ερεθίσματα σε υγιείς ανθρώπους: έχουν χρησιμοποιηθεί 600 mg εκχυλίσματος σπόρων τριγωνέλλας καθημερινά, μόνο του ή με μαγνήσιο 34 mg,
ψευδάργυρο 30 mg και βιταμίνη Β6 10 mg, για 6-12 εβδομάδες
8) τη σκόνη των μυρωδάτων σπόρων του, η οποία  αποτελεί  συστατικό πολλών μιγμάτων μπαχαρικών όπως:
του κάρυ 
του τσιμένι και
του αραβικού ρας ελ χανούτ-Ras el Hanout, σε σαλάτες και σούπες για τόνωση του οργανισμού
Φαρμακευτικές χρήσεις και ιδιότητες της τριγωνέλλας
 Τα οφέλη για την υγεία και οι φαρμακευτικές ιδιότητες των φυτικών τροφίμων είναι γνωστά από την αρχαιότητα, ιδιαίτερα τα βότανα έχουν μακροχρόνια χρησιμότητα στη θεραπεία εκφυλιστικών ασθενειών.
Το Fenugreek – Trigonella foenum-graecum Linn. είναι ένα βραχύβιο ετήσιο φαρμακευτικό βότανο, ένας σπόρος-μπαχαρικό που χρησιμοποιείται εκτενώς σε διάφορα μέρη του κόσμου ως βότανο,
τροφή,
μπαχαρικά και φάρμακο.
Το Fenugreek θεωρείται ως ένα από τα παλαιότερα φαρμακευτικά βότανα και πολλές από τις ιδιότητές του, οι οποίες προάγουν την υγεία αναφέρονται από όλους τους μεγάλους γιατρούς και φαρμακολόγους της αρχαιότητας και από τις περισσότερες παραδοσιακές ιατρικές, όπως η Αγιουρβέδα και η παραδοσιακή κινεζική ιατρική. 
Οι έρευνες για τη χημική σύνθεση και τις φαρμακολογικές δράσεις της τριγωνέλλας γνώρισαν μια αναγέννηση τα τελευταία χρόνια.
Εκτεταμένη προκλινική και κλινική έρευνα και μια σειρά επιδημιολογικών μελετών και εργαστηριακών ερευνών έχουν ξεδιπλώσει τις βιολογικές δράσεις της τριγωνέλλας και έχουν σκιαγραφήσει τις φαρμακευτικές χρήσεις της, οι οποίες περιλαμβάνουν τις ήδη γνωστές, συν όλες τις νέες και όλα τα νέα θεραπευτικά δεδομένα.
Οι περισσότερες από τις μελέτες χρησιμοποίησαν σκόνη ολόκληρων σπόρων αλλά και εκχυλίσματα φύλλων και ανθών.
Έτσι, θα βρούμε στην τριγωνέλλα ιδιότητες:
αντικαρκινικές,
αντιπηκτικές και αντιθρομβωτικές,
ισχυρές αντιδιαβητικές και αντιυπερλιπιδαιμικές – η πικρή γεύση της τριγωνέλλας, αποτέλεσμα ισχυρών αντιδιαβητικών ουσιών που περιέχει, εξηγεί την χρήση της στις πεπτικές διαταραχές και στη μείωση του σακχάρου στου αίμα.
Οι μελέτες συνεχίζονται καθώς και οι μελέτες για τη δράση της στη χοληστερίνη.
Οι περισσότερες όμως έχουν επικεντρωθεί στις αντιδιαβητικές ιδιότητες του βοτάνου.
Και αυτό διότι η χορήγηση της τριγωνέλλας σε ασθενείς με διαβήτη δείχνει να έχει
ευεργετικά αποτελέσματα, καθώς η χρήση του βρέθηκε να εξαφανίζει το σάκχαρο από τα ούρα των ασθενών
Ο τρόπος δράσης των συστατικών του βοτάνου δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρος, πιστεύεται όμως ότι παρεμβαίνει σε περισσότερα από ένα
στάδια της απορρόφησης και μεταβολισμού των υδατανθράκων από τον οργανισμό.
Επίσης τα αποτελέσματα των ερευνών συνηγορούν στην υπόθεση ότι μία δίαιτα πλούσια σε τριγωνέλλα είναι δυνατόν να βελτιώσει τις τιμές της γλυκαιμίας πριν και μετά τα γεύματα, στο τέλος δε της έρευνας οι μελετητές συμπέραναν, ότι τόσο η δίαιτα και η άσκηση όσο και η χορήγηση εκχυλίσματος τριγωνέλλας σε σκόνη μπορούν να αποτελέσουν
ισοδύναμες στρατηγικές για γλυκαιμικό έλεγχο στον διαβήτη τύπου ΙΙ*
ισχυρές αντιφλεγμονώδες,
ισχυρές αντιοξειδωτικές,
αντιμυκητιασικές,
αντιβακτηριακές,
αντιλιπιδαιμικές
αδυνατιστικές,
αντιπυρετικές, ιδανικό για περιπτώσεις πυρετού από φλεγμονές και διαταραχές των πνευμόνων
ανοσορρυθμιστικές,
αντιφλεγμονώδεις και επουλωτικές – είναι χρήσιμο για την τοπική θεραπεία και τη μείωση της φλεγμονής σε καταστάσεις τραυμάτων,
δοθιήνων,
ερεθισμένων πληγών,
συρίγγιων και όγκων.
αποχρεμπτικές, το μοσχοσίταρο είναι ένα από τα βότανα της ομάδας των βοτάνων που χρησιμοποιούμε για την αντιμετώπιση της βρογχίτιδα, οι  γαργάρες με αφέψημα από σπόρους μοσχοσίταρου ανακουφίζουν άμεσα τον πονεμένο  λαιμό
γαστροπροστατευτικές, καθώς και προστατευτικές και θεραπευτικές του πεπτικού μας συστήματος,
γαλακτaγωγές – η τριγωνέλλα έχει την ιδιότητα να αυξάνει την παραγωγή μητρικού γάλακτος, για αυτό και θεωρείται είναι ισχυρό διεγερτικό της παραγωγής  γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες.(1)
Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως: Η λήψη τριγωνέλλας από τις μητέρες φαίνεται να είναι χρήσιμη για την ενίσχυση της παραγωγής μητρικού γάλακτος και τη διευκόλυνση της ανάκτησης του βάρους του βρέφους στις πρώτες μεταγεννητικές ημέρες.
Ωστόσο, όσον αφορά τις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν, συνιστάται στις γυναίκες που θηλάζουν να λαμβάνουν υπόψη τα ακόλουθα:
Η τριγωνέλλα πρέπει να καταναλώνεται προσεκτικά από γυναίκες που έχουν άσθμα ή πεπτικές διαταραχές.
Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ελάχιστη ποσότητα κατανάλωσης, η οποία μας δίνει αποτελέσματα.
Πρέπει να αποφεύγεται σε γυναίκες με αρτηριακή πίεση και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Οι γυναίκες που χρησιμοποιούν warfarin συν ασπιρίνη θα πρέπει να χρησιμοποιούν την τριγωνέλλα με προσοχή.
Οι γυναίκες που χρησιμοποιούν τριγωνέλλα για την αύξηση της παροχής γάλακτος θα πρέπει να αποφεύγουν τη μακροχρόνια χρήση του.
Συνιστάται ο έλεγχος του χρόνου πήξης του αίματος και του τεστ γλυκόζης κατά την περίοδο κατανάλωσης της τριγωνέλλας.
Τρόπος χρήσης
5 έως 10g τρεις φορές ως σκόνη την ημέρα κατά τη διάρκεια των γευμάτων – https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2156587215583405?icid=int.sj-full-text.similar-articles.2
οιστρογονικές – η νεότερη έρευνα έχει εντοπίσει τις ιδιότητες αυτές, οι οποίες προσφέρουν στη βελτίωση της υγείας των γυναικών, καθώς βοηθούν στην παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης και διατηρούν τα σωστά τους επίπεδα.
Επίσης το βότανο εξετάζεται και για την βοήθειά του στη φυσική αύξηση των μαστών των γυναικών.
Επίσης οι σπόροι της τριγωνέλλας μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τους  πόνους της περιόδου και γενικά για το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο.   
ηπατοπροστατευτικές,
καθαρτικές,
μαλακτικές, τα ροφήματα μοσχοσίταρου μειώνουν τη βλέννα, που αποτέλεσμα  άσθματος  και ιγμορίτιδας
τονωτικές, διεγείρει άμεσα την όρεξη και μειώνει την ατονία και την ανορεξία κατά τη διάρκεια ανάρρωσης,  έτσι την δεύτερη ή την τρίτη ημέρα η ανορεξία και η ατονία μειώνονται και σε λίγο χρονικό διάστημα οι ασθενείς αισθάνονται καταπληκτική ευφορία.
Οι τονωτικές ιδιότητες του μοσχοσίταρου αφορούν στις περιπτώσεις φυσικών και ψυχικών ασθενειών.
χημειοπροστατευτικές, οι έρευνες παρατήρησαν πρόληψη της κυτταροτοξικότητας και της απόπτωση.
Πως συλλέγουμε την τριγωνέλλα
α) τους σπόρους τους συλλέγουμε όταν ωριμάσουν
β) τα φύλλα και άλλα επίγεια μέρη του βοτάνου τα συλλέγουμε αργά το καλοκαίρι
Ιστορικά στοιχεία
Το μοσχοσίταρο ή τριγωνέλλα είναι ένα βότανο γνωστό από τα βάθη των αιώνων.
Σπόροι του βοτάνου έχουν βρεθεί από το 4000π.χ, ενώ
τα φύλλα του αναφέρονται σαν υποβοηθητικό της γέννας και το καλλιεργούσαν στην αρχαία Συρία από τον 6ο αιώνα π.Χ.
Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε:
ως μαλακτικό
αντισηπτικό και
για τις παθήσεις της μήτρας.
Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με τα ονόματα:
τήλις,
βουκέρας,
αιγοκέρας
κάρφος και
λωτό,  ενώ κάνει λόγω για την κονιορτοποιημένη τριγωνέλλα ως βάση και ενεργό συστατικό θεραπευτικών αλοιφών, μεταξύ των οποίων  και παρασκεύασμα αλοιφής από σπόρους μοσχοσίταρου  για την αντιμετώπιση αφροδισιακών νοσημάτων και
για το τήλιον μύρο ή “τήλιον έλαιον”
Το βρίσκουμε στο Θεόφραστος, ο οποίος είχε δώσει στο βότανο το
όνομα “Βουκέρας” καθώς επίσης και “τήλις” ενώ
μεταγενέστεροι γιατροί και φαρμακολόγοι το χρησιμοποιούσαν σε περιπτώσεις ηπατικών παθήσεων,
σαν αντισηπτικό των εντέρων και 
σαν αντιφυσώδες
Το συναντάμε στον Άραβα ιατροφιλόσοφο Αβικέννα,
το συναντάμε στην αρχαία Αίγυπτο, στην οποία υπήρχε η άποψη ότι όποιος έτριβε το σώμα του με την τριγωνέλλα, η επιδερμίδα του γινόταν όμορφη,
ωραία,
απαλλαγμένη από κάθε ελάττωμα.
Τη χρησιμοποιούσαν ως βοήθημα στον τοκετό, σαν διεγερτικό της μήτρας και σαν γαλακτοπαραγωγό για να αυξήσουν την έκκριση του γάλακτος στις μητέρες.
Στην Κίνα βρίσκουμε την τριγωνέλλα με το όνομα Hu Lu Ba να την χρησιμοποιούν για τον κοιλόπονο, ενώ τους σπόρους του βοτάνου τους  θεωρούν έξοχο αφροδισιακό και
έξοχο θερμαντικό για τα νεφρά και τα αναπαραγωγικά όργανα.
Για τον λόγο αυτό οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν τους σπόρους της τριγωνέλλας για την θεραπεία της ανδρικής ανικανότητας.
Στη Κεντρική Ευρώπη η τριγωνέλλα έρχεται στις αρχές του 9ου αιώνα μ. Χ.
Αυτός που ενεθάρρυνε τη καλλιέργεια του βοτάνου ήταν ο Καρλομάγνος
Άλλοι όμως μελετητές υποστηρίζουν ότι το γεγονός αυτό έγινε πολύ νωρίτερα, από τους Ρωμαίους, οι οποίοι είχαν ήδη παραλάβει το βότανο από τους Έλληνες και κατ’ επέκταση διέδωσαν τη
διακίνησή του στα όρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Το γεγονός είναι πως η τριγωνέλλα εισάγεται στην Γαλλία και στη υπόλοιπη Ευρώπη, οπότε αρχίζει και η χρήση της.
Η τριγωνέλλα στην λαϊκή ιατρική των ευρωπαϊκών χωρών
Από τη στιγμή που η τριγωνέλλα καθιερώθηκε στη λαϊκή ιατρική των διάφορων χωρών της Ευρώπης,  έχει χρησιμοποιηθεί:
1) στη Δανία, εσωτερικά ως παυσίπονο, εξωτερικά για τη θεραπεία της  πιτυρίδας και της τριχόπτωσης
2) στην Πολωνία ως μαλακτικό σε έλκη
3) στην Αυστρία ως κατάπλασμα για μώλωπες, μικροτραυματισμούς και εγκαύματα
4) στην Ουγγαρία ως καταπραϋντικό των εντέρων και των κολικών
5) στην Ελβετία η Trigonella caerulea για τον αρωματισμό του τσαγιού,
ενός ψωμιού με βότανα και του πράσινου τυριού  Schabziger – το Schabziger ή sapsago είναι παραδοσιακό τυρί που παράγεται αποκλειστικά στο καντόνι της Glarus στην Ελβετία.
Το Schabziger παρασκευάζεται από το αποβουτυρωμένο αγελαδινό γάλα και από την Trigonella caerulea, που ονομάζεται επίσης blue melilot.
6) στην Ασία
7) στη μέση Ανατολή και 
6) στα Βαλκάνια, τα επίγεια τμήματα του βοτάνου χρησιμοποιήθηκαν ως γιατρικό για τις κοιλιακές κράμπες που συνδέονται με  τους πόνους της περιόδου
της διάρροιας ή 
της γαστρεντερίτιδας,
για την αύξηση της παραγωγής γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες
για τη θεραπεία των πληγών,
για τη θεραπεία της βρογχίτιδας,
για τη θεραπεία των πεπτικών προβλημάτων
για τη θεραπεία της αρθρίτιδας,
για την αύξηση του στήθους,
για την αύξηση της ερωτικής επιθυμίας ανδρών και γυναικών
Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης οι σπόροι της τριγωνέλλας είχαν τη φήμη μπαχαρικού που προκαλεί έντονα πάθη και αισθησιακά όνειρα και μαζί με τα επίγεια μέρη χρησιμοποιήθηκαν σε ιάματα αντιβηχικά,
διουρητικά και καθαρτικά.
Αργότερα περίπου το 1920 οι σπόροι της τριγωνέλλας χρησιμοποιήθηκαν ως αντικατάσταση του μουρουνέλαιου που έδιναν στα παιδιά, διότι
παρατηρήθηκε η πολύ καλή επίδραση της στην όρεξη σε άτομα που έπασχαν από αδυναμία  
Άλλες εφαρμογές της τριγωνέλλας που έχουν εφαρμοστεί και εφαρμόζονται είναι:
γαργάρες για τα αποστήματα των αμυγδαλών 
καταπλάσματα για μώλωπες
φλεγμονές και
εκχυμώσεις.
Τα φυτοθρεπτικά συστατικά της τριγωνέλλας 
Οι σπόροι του μοσχοσίταρου έχουν ένα όμορφο και ευχάριστο άρωμα, το οποίο αποδίδεται στο κύριο δραστικό συστατικό τους, την κουμαρίνη.
Άλλα φυτοθρεπτικά συστατικά των σπόρων και ολόκληρου του βοτάνου, σύμφωνα με τη φυτοχημική ανάλυση είναι:
steroids,
alkaloids,
saponins,
polyphenols,
flavonoids, όπως
βήτα καροτίνη-Beta Carotene
κουμαρίνη-coumarin
καμφερόλη-kaempferol, ισχυρότατο αντιοξειδωτικό
λουτεολίνη-luteolin
κερσετίνη-quercetin, αποτελεί ένα από τα πιο δραστικά φλαβονοειδή, με ισχυρές αντιοξειδωτικές,
αντικαρκινικές,
αντιφλεγμονώδεις,
αντιδιαβητικές και αντιαλλεργικές ιδιότητες.
ρουτίνη-rutin, από τα πιο γνωστά φλαβονοειδή, με ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, μπορεί να αποτρέψει το σχηματισμό θρόμβων αίματος, να θεραπεύσει, μεταξύ άλλων, τις αιμορροΐδες,
τους κιρσούς, και της μικροαγγειοπάθειες.
βιτεξίνη-vitexin
λεκιθίνη-lecithin
γλυκοσίδη-glycoside
lipids, τα οποία κυμαίνονται σε ποσοστά από 5,5 έως 7,5%,
carbohydrates,
amino acids,
hydrocarbons,
π-κουμαρικό οξύ, το p-κουμαρικό οξύ έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και έχουν διεξαχθεί διάφορες μελέτες για τις ιδιότητές του αυτές.
πρωτεΐνες – σε υψηλή περιεκτικότητα, η οποία αγγίζει το 30% του συνολικού
βάρους του σπόρου,
βιταμίνη Α
βιταμίνη C
βιταμίνη Β1
βιταμίνη Β2
βιταμίνη Β3
χολίνη
αμινοξέα
ασβέστιο
σίδηρος
μαγνήσιο
μαγγάνιο
φώσφορος
κάλιο
σελήνιο
ψευδάργυρος
ινσουλινομιμητικά αμινοξέα, όπως η  αργινινη και
η τρυπτοφανη και
το  αλκαλοειδές τριγωνελλίνη, στο οποίο και έχει στραφεί το σύγχρονο επιστημονικό ενδιαφέρον, 
διότι το συγκεκριμένο αλκαλοειδές έχει αποδειχθεί σημαντικό στη θεραπεία του καρκίνου.
φυτοοιστρογόνα,
σαπωνίνες στεροειδούς τύπου, οι σαπωνίνες στεροειδούς τύπου μοιάζουν με αυτές του ανθρώπινου οργανισμού, έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, αλλά και
έντονη ορμονική δραστηριότητα, καθώς είναι απαραίτητες για την παραγωγή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης.
Επίσης οι στεροειδείς σαπωνίνες, τους οποίους βρίσκουμε και στο τριβόλι, δίνουν στην τριγωνέλλα τις αφροδισιακές της ιδιότητες και όπως το τριβόλι, η τριγωνέλλα  συμβάλει στην αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης, αυξάνει
 τη λίμπιντο  και ενισχύει τη στύση.
Η τριγωνέλλα έχει υψηλότατη περιεκτικότητα στεροειδών σαπωνίνων όπως:
διοσγενίνη-diosgenin, η οποία έχει μελετηθεί εκτενώς για τη διαχείριση και τη θεραπεία διαφόρων τύπων καρκίνου,
οστεοπόρωσης,
καρδιαγγειακών παθήσεων,
αθηροσκλήρωσης,
σακχαρώδους διαβήτη,
δερματικών παθήσεων και διερευνάται όλο και περισσότερο για τη θεραπεία νευρολογικών ασθενειών.
έχει αντιβακτηριακές,
αντιπηκτικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες.
gitogenin, η gitogenin είναι ένα φυσικό στεροειδές που απομονώνεται από ολόκληρο το τριβόλι και την τριγωνέλλα, τα φυσικά στεροειδή είναι ενώσεις που μιμούνται τα στεροειδή που παράγει φυσικά το ανθρώπινο σώμα, όπως οι ορμόνες τεστοστερόνη, προγεστερόνη και κορτιζόλη.
neotigogens
yamogenin και
tigogenin
Προφυλλάξεις:
Η λήψη τριγωνέλλας σε μεγάλες δόσεις δεν προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες μεγάλης επικινδυνότητας, αποτελεί δηλαδή ένα σχετικά ασφαλές προϊόν.
Οι μόνες αντιδράσεις που σημειώνονται, είναι ελαφρές και γαστρεντερικής φύσεως κυρίως, όπως η διάρροια και ο μετεωρισμός
Εντούτοις συνίσταται προσοχή όταν το βότανο χορηγείται σε αλλεργικούς ασθενείς, καθότι η εισπνοή της σκόνης μπορεί να προκαλέσει ασθματικές αντιδράσεις, βρογχοσπασμό,
ρινορραγία,
συριγμό κατά την εισπνοή και λιποθυμία.
Δεν χρησιμοποιούμε την τριγωνέλλα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Τα άτομα που παίρνουν ινσουλίνη πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτούν τον γιατρό τους πριν χρησιμοποιήσουν την τριγωνέλλα ως υπογλυκαιμικό.
*Η μορφή που έχει έως τώρα χορηγηθεί η τριγωνέλλα για το διαβήτη σε πολλές μελέτες είναι κυρίως ως τροφή με τα
γεύματα και με ενδεικτική δόση 25 γραμμάριων σε κάθε γεύμα.

Αυτά ήταν κάποια στοιχεία για ένα σημαντικό, αλλά ξεχασμένο βότανο που νομίζω ότι πρέπει να το ξανααγαπήσουμε! – thalia

Σημειώσεις:
Δεν χρησιμοποιούμε ΠΟΤΕ βότανα ή αιθέρια έλαια, στα οποία έχουμε αλλεργία
To botanologia.gr είναι, αυστηρά, ένας ιστότοπος ειδήσεων και πληροφοριών σχετικά με τα βότανα.
Το περιεχόμενο δεν προορίζεται να υποκαταστήσει επαγγελματικές ιατρικές συμβουλές, διάγνωση ή θεραπεία.
Πάντα να ζητάμε τη συμβουλή του γιατρού μας ή άλλου ειδικευμένου γιατρού, για ιατρικά θέματα και προβλήματα που μας απασχολούν.
Δεν παραβλέπουμε ποτέ επαγγελματικές ιατρικές συμβουλές.
Αν σε κάποιο προϊόν είμαστε αλλεργικοί δεν το χρησιμοποιούμε, επίσης δεν χρησιμοποιούμε προϊόντα και συστατικά που δεν ανέχεται το δέρμα μας
Δεν χρησιμοποιούμε βότανα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα ακόμα και συμπληρώματα χωρίς την γνώμη γιατρού μας
Οι φυσικές θεραπείες και τα βότανα δεν αποτελούν υποκατάστατο ιατρικής περίθαλψης.
Σε καμία περίπτωση, κανένα από τα υλικά που παρουσιάζονται δεν προορίζεται να αντικαταστήσει την επαγγελματική ιατρική περίθαλψη ή την παρακολούθηση από ειδικευμένο γιατρό, ούτε πρέπει να ερμηνεύεται ως τέτοια.
Εάν έχουμε ή υποψιαζόμαστε ότι έχουμε κάποιο ιατρικό πρόβλημα, επικοινωνούμε αμέσως με το γιατρό μας.
Δεν παραβλέπουμε την επαγγελματική ιατρική συμβουλή ή την καθυστέρηση στην αναζήτηση επαγγελματικής συμβουλής, επειδή γνωρίζουμε κάτι σχετικό.

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia-botanologia.gr

μελέτες, έρευνες, αναφορές
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6191980/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4739449/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24102093/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28266134/
https://en.wikipedia.org/wiki/Fenugreek
https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/draft-assessment-report-trigonella-foenum-graecum-l-semen_en.pdf
https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/draft-assessment-report-trigonella-foenum-graecum-l-semen-revision-1_en.pdf
https://www.mendeley.com/search/?query=+fenugreek+trigonella+foenum+graecum+seeds%2F&dgcid=md_homepage
https://www.hindawi.com/journals/ecam/2020/1615794/
https://nutritionj.biomedcentral.com/articles/10.1186/1475-2891-13-7
https://www.cabi.org/isc/datasheet/54923
https://www.intechopen.com/books/active-ingredients-from-aromatic-and-medicinal-plants/fenugreek-trigonella-foenum-graecum-l-an-important-medicinal-and-aromatic-crop
για την τριγωνέλλα https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4739449/
http://icmr.nic.in/ijmr/2010/june/0613.pdf
http://www.mendeley.com
http://www.czytelniamedyczna.pl
 http://www.sciencedirect.com
http://dspace.aua.gr/xmlui/handle/10329/5926
https://www.hindawi.com/journals/omcl/2020/3153082/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5225340/
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/trigonella
https://www.researchgate.net/post/What_is_the_micronutrient_requirement_of_fenugrek_Methi
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21261516/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23012383/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2194788/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24695380/

(1)

https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2156587215583405?icid=int.sj-full-text.similar-articles.2

https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0897190011431636

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21261516/