Το φαρμακευτικό φυτό άρνικα και οι θεραπευτικές του ιδιότητες

Arnica montana L, το ισχυρότερο και ομορφότερο φαρμακευτικό φυτό με ένα πλήθος θεραπευτικές της ιδιότητες, δράσεις και χρήσεις.
Και δεν είναι λίγοι αυτοί που πίστευαν -όπως Johann Wolfgang von Goethe – και αυτοί που πιστεύουν ότι μέσα στην άρνικα βρίσκεται συμπυκνωμένη τεράστια ενέργεια και πως έχει την δύναμη να αναζωογονήσει το νευρικό σύστημα, το οποίο είναι τόσο δύσκολο να θεραπευτεί.
Η άρνικα είναι ένα πανέμορφο βότανο με ένα πανέμορφο σαν μαργαρίτα λουλούδι.
Σαν ενδημικό φυτό της Ευρώπης φύεται στα ορεινά και αλπικά λιβάδια της, έως και 3.000 μέτρα ύψος, σε όξινα κυρίως εδάφη καθώς της αρέσουν τα υγρά, τυρφώδη πυριτικά εδάφη των βουνών της κεντρικής Ευρώπης.
Λέγεται πως γενιές Ελβετών οδηγών των βουνών μασούσαν φύλλα αρνίκας για να αποτρέψουν την κόπωση που ήταν αποτέλεσμα της αναρρίχησης.
Τα αποξηραμένα φύλλα τα χρησιμοποιούσαν ως υποκατάστατο του καπνού, για αυτό σε εκείνα τα μέρη η κοινή της ονομασία ήταν “mountain tobacco”-ο καπνός του βουνού ή ο βουνίσιος καπνός, αλλά και για να θεραπεύσουν το βήχα και τη βρογχίτιδα.
Τη συναντάμε επίσης στη νότια Πορτογαλία και στην νοτιοδυτική Γαλλία,
στην Ισπανία και από εκεί στα νότια της σκανδιναβικής χερσονήσου και στα Καρπάθια.
Δεν τη συναντάμε, όμως στη βαλκανική και την ιταλική χερσόνησο ούτε στα βρετανικά νησιά.
Μερικά είδη της τα συναντούμε και στις εύκρατες περιοχές της βορειοδυτικής Αμερικής.
Στα πρώτα μεσαιωνικά κείμενα, το όνομα “Arnica” δεν αναφέρεται πουθενά.
Για το όνομα “άρνικα” υπάρχουν δύο εκδοχές:
α) -Το όνομα αυτό λέγεται πως της δόθηκε το 1533 από τη συγγραφέα  του “Physica” Hildegard of Bingen , η οποία πίστευε ότι προήλθε από τον αναγραμματισμό της ελληνικής λέξης “Ptarmika” που σημαίνει πτάρνισμα-φτέρνισμα – στη Γαλλική γλώσσα θα βρούμε την άρνικα και με την ονομασία “herbe à éternuer”, το βότανο που προκαλεί φτάρνισμα.
Η Hildegard of Bingen, είχε ονομάσει αρχικά την άρνικα “ελιξίριο της αγάπης”
B) -Το όνομά της, λέγεται πως προέρχεται από την ελληνική λέξη “αρνάκι” λόγω των μαλακών και χνουδωτών λουλουδιών και φύλλων της.
Το όνομα παρατηρούμε να το χρησιμοποιεί τον 16ο αιώνα ο Dalechamps-Γάλλος γιατρός, βοτανολόγος , φιλόλογος και φυσιοδίφης, ο οποίος μετέφρασε στη λατινική τους Deipnosophistes του Αθηναίου, εμπλουτισμένο με νότες.
Και το καθιερώνουν το  1753, οι Albrecht von Haller και Carl Linnaeus , οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν  το όνομα “Arnica” στην βοτανολογία,
στην ιατρική και στην φαρμακολογία.
Από τότε στην Ευρώπη η άρνικα χρησιμοποιείται συνεχόμενα και το 1785, εισάγεται στα νοσοκομεία, όπου και χρησιμοποιήθηκε επιτυχώς για τη θεραπεία της απώλειας όρασης που συμβαίνει χωρίς μια εμφανή βλάβη του ματιού – amaurosis – ξαφνική απώλεια όρασης
Τον 18ο αιώνα, άρχισαν να τη μελετούν πολύ γιατροί
Μεταξύ αυτών και ο σημαντικός γιατρός Samuel Hahnemann, Γερμανός γιατρός και ιδρυτής της ομοιοπαθητικής, σύμφωνα με την οποία “τα όμοια θεραπεύουν τα όμοια” – similia similibus curantur.
Από τότε, η δημοτικότητα του φυτού αυξήθηκε στον ιατρικό τομέα. 
Ο Διοσκουρίδης την ανέφερε ως το “άλκιμο βότανο” πληροφορία την οποία συναντάμε στα γραφτά κείμενα του Ιταλού γιατρού και βοτανολόγου Pierandrea Mattioli.

Η Arnica έχει αξία περισσότερο από ότι το βάρος της σε χρυσό.
– Sebastian Kneipp

Η άρνικα είναι ένα γένος που απαριθμεί περίπου τριάντα ποώδη πολυετή είδη που ανήκουν στην οικογένεια του ηλίανθου -asteraceae-
Η άρνικα γενικά  είναι σπάνιο είδος αλλά κατά τόπους μπορεί να την βρούμε να γεμίζει λιβάδια, με τα καταπράσινα, οδοντωτά και ελαφρώς χνουδωτά φύλλα της και τα πανέμορφα πορτοκαλοκίτρινα λουλούδια της που κιτρινίζουν τα λιβάδια και τους χερσότοπους όλον τον Ιούνιο και τον Αύγουστο που είναι και η εποχή της ανθοφορίας της.
Λόγω της σπανιότητάς της η άρνικα, σε πολλά μέρη, είναι προστατευόμενο φυτικό είδος και καλλιεργείται ειδικά για φαρμακευτικές χρήσεις.
Στην Γερμανία η συλλογή της ελέγχεται αυστηρά και απαιτείται ειδική άδεια ενώ απαγορεύεται η συλλογή της για εμπορικούς σκοπούς.
Στην Ελβετία θεωρείται είδος που κινδυνεύει και η συλλογή της με σκοπό το κέρδος απαιτεί ειδική άδεια.
Στην Ουγγαρία θεωρείται ότι είναι είδος που απειλείται με εξαφάνιση και είναι από τα πολύ λίγα είδη που απαγορεύεται η συλλογή του!
Ιστορικά, η Arnica χρησιμοποιείται ως φυτικό φάρμακο για αιώνες.
Στην Αρχαία Ελλάδα έχουμε αναφορές και στον Διοσκουρίδη και στον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο.
Για τους Ευρωπαίους και τους ιθαγενείς της Αμερικής ήταν η πρώτη θεραπεία για τους πόνους των μυών,
για τους μώλωπες,
τις εξαρθρώσεις,
τις φλεγμονές,
τους τραυματισμούς.
Σήμερα η Arnica montana L, χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία διαφόρων παθολογικών καταστάσεων όπως μώλωπες, οίδημα που σχετίζεται με τραύματα, πόνο, φλεγμονή και μετεγχειρητικές κλινικές καταστάσεις και δεν είναι λίγοι αυτοί, οι οποίοι έχουν πάντα μαζί τους μια αλοιφή άρνικας για μελανιές,
για μικροτραυματισμούς,
διαστρέμματα,
και συνήθεις πόνους.
Ο τρόπος χρήσης είναι οι εξωτερικές επαλείψεις για ένα ευρύ φάσμα παθήσεων.
Τα μέρη της που χρησιμοποιούμε είναι όλο το φυτό, με τα άνθη του βοτάνου να παρουσιάζουν μεγαλύτερη φαρμακευτική αξία κατά την περίοδο της ανθοφορίας του.
Σε κλινικές δοκιμές όταν η Arnica montana  χρησιμοποιήθηκε τοπικά ως γέλη σε συγκέντρωση 50%, βρέθηκε να συντελεί στη θεραπεία των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας των χεριών, και στη θεραπεία γενικά των ρευματικών παθήσεων

Η Arnica montana L, αυτό το θαυμάσιο και θεραπευτικό βότανο, ενεργοποιεί τους θεραπευτικούς μηχανισμούς του οργανισμού μας.

Οι ιδιότητες, οι δράσεις και οι χρήσεις των εκχυλισμάτων της άρνικας.
Οι παραδοσιακές χρήσεις της άρνικας είναι παρόμοιες με του φλοιό ιτιάς και έχουν ισχυρές αναλγητικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις.
Τα εκχυλίσματα από άνθη άρνικας και άλλα μέρη του βοτάνου χρησιμοποιούνται αιώνες στην παραδοσιακή ιατρική και στο ομοιοπαθητικό σύστημα ιατρικής για τη θεραπεία φλεγμονωδών ασθενειών.
Χρησιμοποιείται η άρνικα για τη θεραπεία 66 διαφορετικών παθολογικών καταστάσεων, αλλά πιο συχνά χρησιμοποιείται για τους μώλωπες,
τις ρευματικές παθήσεις, τη φλεγμονή και τον πόνο.
Σήμερα κατόπιν μελετών, γνωρίζουμε πως οι sesquiterpene lactones,
η θυμόλη, η οποία ένα αιθέριο έλαιο,
τα φλαβονοειδή,
η ινουλίνη,
τα καροτενοειδή και
οι τανίνες είναι οι κύριες δραστικές ενώσεις της άρνικας,  οι οποίες και τις δίνουν τις ισχυρές αναλγητικές ιδιότητες, οι οποίες μειώνουν άμεσα τη φλεγμονή και τον πόνο.
Επίσης τα αντιφλεγμονώδη και αντι-νεοπλασματικά αποτελέσματά της αποδίδονται στην τοξική μεν αλλά ισχυρότατη ουσία Helenalin.
Και οι νέες αυτές γνώσεις σχετικά με τον μοριακό τρόπο δράσης του θεραπευτικού βοτάνου αποτελούν σημαντική συμβολή στην καλύτερη κατανόηση της αντιφλεγμονώδους δράσης των φυτοφαρμακευτικών προϊόντων που παρασκευάζονται από τα άνθη αλλά και από τη ρίζα της άρνικας.
Έτσι η arnica προτείνεται για εξωτερική χρήση με τη μορφή λαδιού,
βάμματος ή τζελ.
Οι πρώτες κλινικές μελέτες έδειξαν πως τα αυτά προϊόντα της άρνικας  μπορούν να υποστηρίξουν τη θεραπεία των ρευματικών παθήσεων, οι οποίες είναι παθήσεις των αρθρώσεων,
των μυών,
των οστών και της σπονδυλικής στήλης
των τενόντων,
των συνδέσμων,
των ορογόνων θυλάκων**,
– γενικά οι ρευματικές παθήσεις είναι περίπου 200
Μεταξύ των ρευματικών αυτών παθήσεων είναι:
το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα
η οστεοαρθρίτιδα, η άρνικα θεωρείται ιδανική για τη διαχείριση του πόνου αλλά και για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας των χεριών και της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος,
οι οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες,
η οστεοπόρωση, η άρνικα προωθεί τη λειτουργική ικανότητα των χεριών και μειώνει τη χρονική περίοδο και την έκταση της πρωινής δυσκαμψίας, της έντασης του πόνου και του αριθμού των επώδυνων αρθρώσεων.
Η άμεση ανακούφιση των πόνων της πλάτης και των ώμων με άρνικα είναι θεαματική.
Επίσης η άρνικα υποστηρίζει τη θεραπεία των νευραλγιών,
των αιματωμάτων,
των διαστρεμμάτων- στραμπουλήγματα,
των εξαρθρώσεων.
των μωλώπων,
των οιδημάτων λόγω θλάσης.
της ακαμψίας των αρθρώσεων,
της νευρωτικής αλωπεκίας,
της φλεβίτιδας.
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επίσης την άρνικα για τη διαχείριση του πόνου,
τη διαχείριση και τη μείωση του μετεγχειρητικού οιδήματος,
τις χιονίστρες,
τα τσιμπήματα των εντόμων,
τη δοθιήνωση.
Μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε σαν θερμαντικό μασάζ πριν από κάθε άθληση αλλά και σαν χαλαρωτικό μασάζ μετά από την άθληση,
μετά από μια κουραστική μέρα,
μετά από μια επίπονη εργασία.
Το χαλαρωτικό μασάζ με λάδι άρνικας θα βοηθήσει τους μύες να χαλαρώσουν και να ξεκουραστούν ενώ παράλληλα θα μας προστατεύσει από επίπονα πιασίματα.
Όπως αναγνωρίζεται η arnica montana έχει επίσης καταπραϋντικές και θεραπευτικές ιδιότητες για τα μαλλιά και το δέρμα.
Ενδεικτικοί τρόποι χρήσης:
Κάνουμε επάλειψη με λάδι, αλοιφή ή τζελ άρνικας σε σημείο που μόλις χτυπήσαμε –  πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε χτυπήσει τα δάκτυλα των ποδιών μας, την επόμενη φορά βάζουμε τζελ άρνικας, η ανακούφιση είναι άμεση.
Κάνουμε μασάζ με λάδι άρνικας σε μυϊκούς πόνους και σε ρευματικούς πόνους – έχουμε άμεση ανακούφιση.
Χρησιμοποιώντας κομπρέσες εμποτισμένες με λοσιόν άρνικας ή με έγχυμα άρνικας βοηθάμε να μειωθούν άμεσα οι φλεγμονές,
οι μελανιές και οι μώλωπες.
H πιο συνηθισμένη τοπική χρήση για την arnica montana είναι στη θεραπεία αιματωμάτων καθώς αποτρέπει την πήξη του αίματος.
Σε σύνολο οι ιδιότητές της, οι δράσεις και χρήσεις της άρνικας σήμερα είναι:
αναλγητικές σε εμπύρετες συνθήκες,
αναλγητικές, σε καταστάσεις που έχουν σχέση με την κυκλοφορία του αίματος, η Arnica montana ανακουφίζει από συμπτώματα ασθενειών που σχετίζονται με την περιορισμένη ροή του αίματος στα άκρα  και το σύνδρομο αντανακλαστικής συμπαθητικής δυστροφίας, το οποίο περιλαμβάνει ινομυαλγία, τοξική νευροπάθεια και διαβητική νευροπάθεια.
αντιφλεγμονώδεις, η Arnica montana έχει αποδείξει την αξία της  ως αντιφλεγμονώδης παράγοντας και όταν το εκχύλισμά της αναμειγνύεται με έναν ή περισσότερους θεραπευτικούς ή φαρμακευτικούς παράγοντες, όπως η καμφορά, η μενθόλη, το έλαιο ευκαλύπτου, το έλαιο μέντας, η αντιφλεγμονώδης δράση της πολλαπλασιάζεται  και η φλεγμονή μειώνεται άμεσα.
αντιβακτηριακές, τα εκχυλίσματα της Arnica montana εμφανίζουν αντιβακτηριακή δράση έναντι των Streptococcus sobrinus, επίσης η θυμόλη που υπάρχουν στις ρίζες της Arnica montana έχουν αναφερθεί ότι έχουν αντιβακτηριακές, και αντιμυκητιακές ιδιότητες, ενώ το αιθέριο έλαιο που εξάγεται από τις ρίζες του φυτού εμφανίζει αντιφλογιστική δράση.
αντιμυκητιακές
αντικαρκινικές, τα αιθέρια έλαια της Arnica montana βρέθηκαν να ασκούν ισχυρή αντικαρκινική επίδραση 
αντιοξειδωτικές, το εκχύλισμα Arnica montana παρουσιάζει σημαντικό αντιοξειδωτικό δυναμικό.
ανοσορυθμιστικές,
αντιρρευματικές,
αντισηπτικές,
απολυμαντικές,
αντιερεθιστικές, τοπικά
αντιοστεοπορωτικές, η άρνικα προωθεί τη λειτουργική ικανότητα των χεριών και μειώνει τη χρονική περίοδο και την έκταση της πρωινής δυσκαμψίας, της έντασης του πόνου και του αριθμού των επώδυνων αρθρώσεων.
Προφυλάξεις:
Η άρνικα είναι γενικά ασφαλής όταν την χρησιμοποιούμε τοπικά εξωτερικά.
Ωστόσο όπως και τα περισσότερα βότανα έτσι και την άρνικα πρέπει να την χρησιμοποιούμε με σύνεση.
Ποτέ παρατεταμένη και ανεξέλεγκτη χρήση.
Ειδικά την άρνικα δεν την χρησιμοποιούμε ποτέ μα ποτέ, εσωτερικά, μόνο όταν τη συστήσει ο γιατρός μας ως ομοιοπαθητικό ίαμα-φάρμακο
Δεν την χρησιμοποιούμε ποτέ σε ανοικτές πληγές και
σε σκασμένο δέρμα, μόνο κατόπιν σύστασης του γιατρού μας
Δεν την χρησιμοποιούμε αν είμαστε αλλεργικοί!
Τα φυτικά εκχυλίσματα της άρνικας διαθέτουν ισχυρότατες ιδιότητες και δράσεις χάρη σε ένα ευρύ φάσμα χημικών ενώσεων, όπως οι:
betaine-βηταΐνη,
choline-χολίνη,
Inulin-ινουλίνη
coumarins-κουμαρίνες 
Τα flavonoids-φλαβονοειδή:
betuletol,
eupafolin,
flavonol,
kaempferol,
luteolin,
quercetin
αιθέρια έλαια όπως το thymol
tannins
sesquiterpene lactones, όπως η helenalin
and their short-chain carbonic acid esters,
carotenoids,
essential oils,
diterpenes,
arnidiol,
pyrrolizidine alkaloids,
phenolic acids,
lignans και
oligosaccharides,
arnicin,μια πικρή ρητίνη που βρέθηκε στην Arnica montana
φυτοστερόλες, τα οποία βρίσκονται σε διάφορα μέρη του βοτάνου.
καφεϊκό οξύ, ισχυρότατο αντιοξειδωτικό, το οποίο συναντάμε στα αχλάδια
στις ελιές,
στα σταφύλια,
στο θυμάρι,
στο βασιλικό και στη ρίγανη.
Άρνικα και πιπερόριζα δύο βότανα αμέσου δράσης.

Άρνικα για τα στραμπουλήγματα-διαστρέμματα και τζίντζερ-πιπερόριζα για τη ναυτία

Άρνικα
Πολλές φορές στην καθημερινότητά μας υπάρχουν ξαφνικές και μικρές ενοχλήσεις που μπορούν να μας χαλάσουν την διάθεση και την ημέρα μας.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν βοτανικά ιάματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε άμεσα αυτές τις μικρές ενοχλήσεις αλλά και να προλάβουμε κάποιες άλλες
Ας δούμε κάποια παραδείγματα
– Διαστρέμματα, τα γνωστά μας στραμπουλήγματα
Το στραμπούληγμα μπορεί να συμβεί στον καθένα από εμάς και είναι η βίαιη διάταση των συνδέσμων και του θυλάκου κάποιας άρθρωσής μας
– Μύες κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι
– Μικροί τραυματισμοί που δεν αιμορραγούν – πολλές φορές, κάνοντας τις καθημερινές μας δουλειές, μπορεί να χτυπήσουμε σε κάποιο σημείο του σώματός μας, πολλές φορές σε δάχτυλα των ποδιών μας, και ο πόνος είναι δυνατός
– Μώλωπες ή αλλιώς μελανιές, πολλές φορές όταν συμβεί ένα χτύπημα στο δέρμα μας σπάνε τα αιμοφόρα αγγεία, τα οποία βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του δέρματός μας και το αίμα διαρρέει προς τον περιβάλλοντα ιστό.
Εκεί το παγιδευμένο αίμα εμφανίζεται ως ένα μαυρο-κόκκινο-μπλε σημάδι, το οποίο θα εξασθενίσει σε λίγες μέρες από μόνο του, αλλά πολλές φορές επείγει να το εξαφανίσουμε γρηγορότερα,
τι μπορούμε να κάνουμε;
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η άρνικα είναι το ιδανικότερο βότανο και μας προσφέρει άμεση ανακούφιση, καθώς η επάλειψη με άρνικα απαλύνει άμεσα τον πόνο και καταπραΰνει το πρήξιμο.
Στους μώλωπες ή μελανιές κάνουμε επάλειψη με αλοιφή ή τζελ άρνικας μία, δύο και τρεις φορές την ημέρα, προσέχοντας να μην υπάρχουν πληγές στο δέρμα – χρησιμοποιούμε την άρνικα μέχρι να φύγει η μελανιά.
Για διαστρέμματα και μικροτραυματισμούς, βάζουμε στο χέρι μας μια μικρή ποσότητα τζελ ή αλοιφή άρνικας και κάνουμε επάλειψη στο πονεμένο σημείο – η ανακούφιση είναι άμεση
Τι πρέπει να προσέχουμε όταν χρησιμοποιούμε άρνικα
α) η άρνικα έχει αποκλειστικά εξωτερική χρήση
β) δεν χρησιμοποιούμε οποιαδήποτε μορφή της πάνω σε ανοιχτές πληγές, διότι υπάρχει περίπτωση να επιδεινώσει το ανοιχτό τραύμα
β) απαγορεύεται η άρνικα σε όσους είναι αλλεργικοί.
Την άρνικα τη βρίσκουμε σε μορφή βάμματος και αλοιφής.
Τζίντερ ή πιπερόριζα
– Νοιώθουμε ναυτία ή δυσπεψία και δεν γνωρίζουμε τι να χρησιμοποιήσουμε ώστε να την αντιμετωπίσουμε;
Μία από της λύσης που μας προτείνει η φύση είναι η πιπερόριζα ή αλλιώς τζίντζερ
Στα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών έχει παρατηρηθεί πως η πιπερόριζα είναι άκρως αποτελεσματική σε περιπτώσεις ναυτίας και δυσπεψίας και η ικανότητά της αυτή να ανακουφίζει τη ναυτία και τον εμετό είναι η καλύτερη δυνατή χρήση της.
Επίσης με βάση τα στοιχεία από συστηματικές ανασκοπήσεις, όπως αυτή, το τζίντζερ θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια ακίνδυνη και πιθανώς αποτελεσματική εναλλακτική επιλογή για τις γυναίκες που πάσχουν από συμπτώματα ναυτίας και εμέτου κατά την εγκυμοσύνη.
Το διατροφικό τζίντζερ δεν ενέχει κίνδυνο παρενεργειών ή ανεπιθύμητων ενεργειών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η έρευνα δείχνει ότι η λήψη 1.500 mg τζίντζερ που χωρίζεται σε αρκετές μικρότερες δόσεις την ημέρα μπορεί να μειώσει τη ναυτία που σχετίζεται με γαστρεντερικές διαταραχές.
Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι χρήσης του τζίντζερ για τη ναυτία είναι με τη μορφή αιθέριων ελαίων,
ροφημάτων, όπως εγχύματα ή αφεψήματα αλλά και σαν συστατικό σε σαλάτες μας ή σάλτσες.   

Αυτά τα λίγα για ένα φυτό γεμάτο ευαισθησία,
δύναμη και ενέργεια, άγνωστο στον πολύ κόσμο, αυτό και οι θεραπευτικές του ιδιότητες!

**Οι ορογόνοι θύλακες είναι μικροί σάκοι που περιέχουν ένα ζελατινώδες υγρό, οι οποίοι βοηθούν στη λίπανση και απορρόφηση των κραδασμών στα σημεία πίεσης ανάμεσα σε οστά, μύες και τένοντες.

Κείμενο επιμέλεια:thalia-botanologia.gr
Σημειώσεις:
Δεν χρησιμοποιούμε ΠΟΤΕ βότανα ή αιθέρια έλαια, στα οποία έχουμε αλλεργία
To botanologia.gr είναι, αυστηρά, ένας ιστότοπος ειδήσεων και πληροφοριών σχετικά με τα βότανα.
Το περιεχόμενο δεν προορίζεται να υποκαταστήσει επαγγελματικές ιατρικές συμβουλές, διάγνωση ή θεραπεία.
Πάντα να ζητάμε τη συμβουλή του γιατρού μας ή άλλου ειδικευμένου γιατρού, για ιατρικά θέματα και προβλήματα που μας απασχολούν.
Δεν παραβλέπουμε ποτέ επαγγελματικές ιατρικές συμβουλές.
Αν σε κάποιο προϊόν είμαστε αλλεργικοί δεν το χρησιμοποιούμε, επίσης δεν χρησιμοποιούμε προϊόντα και συστατικά που δεν ανέχεται το δέρμα μας
Δεν χρησιμοποιούμε βότανα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης , σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα ακόμα και συμπληρώματα χωρίς την γνώμη γιατρού μας

αναφορές:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6341159/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12233808/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92775/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4818021/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3995184/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3995184/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jphp.12724
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5104438/
https://www.hindawi.com/journals/tswj/2013/414363/
https://www.mdpi.com/1420-3049/24/22/4158
https://europepmc.org/article/med/28401567
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12808362/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28401567/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17318618
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12539881?report=abstract
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16415448
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17461391.2013.829126?src=recsys
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10717540701202960?src=recsys
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3109/10582452.2014.883012?src=recsys
https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/draft-assessment-report-arnica-montana-l-flos_en.pdf
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jphp.12724#jphp12724-bib-0044