Φλαβονοειδή – Τα πολύτιμα δραστικά συστατικά του φυτικού βασιλείου

Διατροφικά φλαβονοειδή – δραστικά συστατικά που υπάρχουν μόνο στον κόσμο των φυτών, τμήμα των αμυντικών μηχανισμών τους, πολύτιμα για μας τους ανθρώπους

Εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι γνωστά τα θεραπευτικά αποτελέσματα πάρα πολλών βοτάνων και φυτών.
Τα φύλλα της σέννας π.χ λαμβάνονταν ως καθαρτικό από πάρα-πάρα πολύ παλιά.
Είναι πασίγνωστο ότι η Κλεοπάτρα χρησιμοποιούσε την αλόη για να διατηρεί νεανικό και υγιές το δέρμα της.
Τα ενεργά δραστικά συστατικά των βοτάνων όμως , τα οποία ευθύνονται για τις φαρμακευτικές-θεραπευτικές αυτές δράσεις των βοτάνων και των φυτών, μόλις πολύ πρόσφατα απομονώθηκαν και παρατηρήθηκαν.
Και οι γνώσεις που αποκτήθηκαν μελετώντας αυτά τα δραστικά συστατικά, που περιέχονται στα βότανα και στα φυτά, μας έχουν βοηθήσει να κατανοήσουμε τον τρόπο επίδρασης τους στον οργανισμό μας.
Μία από τις μεγαλύτερες κατηγορίες των δραστικών συστατικών είναι τα φλαβονοειδή.
Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί πάνω από 4.000 φλαβονοειδή.
Τα φλαβονοειδή, τα οποία είναι πολυφαινόλες, συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο ισχυρών αντιοξειδωτικών, υπάρχουν σε πάρα πολλά φυτά και έχουν ευρεία ποικιλία δράσεων.

Τα flavonoids, τα οποία βρίσκονται άφθονα σε τρόφιμα και ροφήματα φυτικής προέλευσης, όπως φρούτα,
λαχανικά,
βότανα,
κακάο, ονομάζονται διαιτητικά φλαβονοειδή.
Τα flavonoids έχουν πολλές υποομάδες, οι οποίες περιλαμβάνουν τις chalcones,
τις flavones,
τις flavonols και τις  isoflavones.
Αυτές οι υποομάδες έχουν μοναδικές πηγές.
Για παράδειγμα, τα κρεμμύδια είναι σημαντική διατροφική πηγή  flavonols και  flavones
Τα flavonoids είναι το καλύτερο φυσικό φάρμακο για την καρδιά και όχι μόνο

Τα φλαβονοειδή προσδίδουν στα φυτά τα έντονα χρώματά τους και τα βοηθούν να αντεπεξέλθουν σε αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η υδατική καταπόνηση, τα εδάφη πλούσια σε τοξικά μέταλλα.
Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία τους από τους παθογόνους μικροοργανισμούς,
την υπεριώδη ακτινοβολία και
τα φυτοφάγα ζώα.
Επίσης σημαντική είναι η συμβολή στην επούλωση τραυμάτων – και τα φυτά τραυματίζονται- και στην προστασία των καρπών τους.
Για μας τους ανθρώπους τα φλαβονοειδή είναι άκρως πολύτιμα, έως απαραίτητα, καθώς ενεργοποιούν ένζυμα  τα οποία μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης συγκεκριμένων τύπων καρκίνου, καρδιακών παθήσεων αλλά και εκφυλιστικών παθήσεων που σχετίζονται με τη γήρανση.
Επίσης συμβάλλουν στην καλύτερη υγεία των δοντιών και στη μείωση της εκδήλωσης κοινών ασθενειών όπως η γρίπη.
Οι ιδιότητες και δράσεις των φλαβονοειδών είναι πολλές και πολύτιμες-
1. ισχυρές αντιφλεγμονώδεις,
2. ισχυρές αντιοξειδωτικές – τα κύτταρα και οι ιστοί του οργανισμού μας απειλούνται συνεχώς από τις βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες, οι μηχανισμοί και η ακολουθία των συμβάντων με τα οποία οι ελεύθερες ρίζες παρεμβαίνουν στις κυτταρικές λειτουργίες δεν είναι πλήρως κατανοητοί, αλλά ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα φαίνεται να είναι η υπεροξείδωση των λιπιδίων, η οποία οδηγεί σε βλάβη των κυτταρικών μεμβρανών και οι ομάδες των φλαβονοειδών έχουν ισχυρότατες ιδιότητες αντιοξειδωτικές, οι οποίες προστατεύουν τον οργανισμό μας από τις ελεύθερες ρίζες.

Φλαβονοειδή, δηλαδή η βiταμίνη P
Ο όρος βιταμίνη P χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930 για να περιγράψει δραστικά συστατικά που υπάρχουν μόνο στον κόσμο των φυτών, τμήμα των αμυντικών μηχανισμών τους, πολύτιμα για μας τους ανθρώπους

Οι αντιφλεγμονώδεις και οι ισχυρές αντιοξειδωτικές δράσεις τους είναι αυτές που προστατεύουν τον οργανισμό μας από:
ιούς,
αλλεργίες,
θρόμβους,
όγκους,
λοιμώξεις.
3. αντιαλλεργικές,
4. ανθελμινθικές,
5. διουρητικές,
6. σπασμολυτικές,
7. ισχυρές ανοσορυθμιστικές ιδιότητες, οι οποίες βοηθούν σημαντικά στην αντιμετώπιση της αντοχής στα αντιβιοτικά, και γενικά τα αποτελέσματα των μελετών υποδηλώνουν τις ανοσορυθμιστικές ιδιότητες των φλαβονοειδών και αναφέρουν, ότι μια πλούσια σε φλαβονοειδή δίαιτα σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών όπως ο διαβήτης,
η γρίπη,
οι καρκίνοι,
η νόσος του Parkinson,
το Alzheimer – οι μελέτες έδειξαν ότι τα φλαβονοειδή μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στα συστήματα ενζύμων και υποδοχέων του εγκεφάλου, ασκώντας σημαντικά αποτελέσματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως η πρόληψη του νευροεκφυλισμού που σχετίζεται με το Alzheimer και τη νόσο του Parkinson,
8. αντιμικροβιακές,
9. ισχυρές αντικαρκινικές,
Οι μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε ατομικές αλλά και συνολικές επιδράσεις στη διατροφή των φλαβονοειδών.
Μελετητές επικεντρώθηκαν στην ικανότητα των φλαβονοειδών των εσπεριδοειδών να ρυθμίζουν το μεταβολισμό των λιπιδίων και άλλες μεταβολικές παραμέτρους, που σχετίζονται με το μεταβολικό σύνδρομο, επίσης επικεντρώθηκαν στα φλαβονοειδή των εσπεριδοειδών, τα οποία θεωρούνται ισχυρότατοι θεραπευτικοί παράγοντες για τη θεραπεία της μεταβολικής δυσλειτουργίας.
Οι μελέτες παρατήρησης που πραγματοποιήθηκαν από πολλές ερευνητικές ομάδες, έδειξαν ότι τα διαιτητικά φλαβονοειδή σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο υπέρτασης και διαβήτη 2 και μια διατροφή πλούσια σε όλες τις κατηγορίες φλαβονοειδών, μέσω των βοτάνων και των ροφημάτων τους, βελτιώνει την υγεία των αγγείων οδηγώντας σε μειωμένο κίνδυνο ασθενειών.
Τα flavonoidsμπορούν επίσης να βελτιώσουν την υγεία των πνευμόνων και να προστατεύσουν από το άσθμα.
Τα flavonoids έχουν πολλές υποομάδες, οι οποίες περιλαμβάνουν τις chalcones,
τις flavones,
τις flavonols και τις  isoflavones.
Αυτές οι υποομάδες έχουν μοναδικές πηγές.
-. Οι flavones είναι μια από τις σημαντικές υποομάδες των flavonoids.
Οι flavones υπάρχουν ευρέως στα φύλλα, στα λουλούδια και στα φρούτα ως γλυκοζίτες.
Το σέλινο,
το μαϊντανό,
το κρεμμύδι,
οι κόκκινες πιπεριές,
το χαμομήλι,
η μέντα και το ginkgo biloba είναι από τις κυριότερες πηγέςflavones.
Η luteolin, η apigenin και η tangeritin  ανήκουν σε αυτήν την υποκατηγορία flavonoids, στις flavones
Οι φλούδες των εσπεριδοειδών είναι πλούσιες σε polymethoxylated flavones, tageretin, nobiletin και sinensetin.
-. Οι flavonols είναι και αυτές μια από τις σημαντικές υποομάδες των flavonoids.
Είναι δομικά στοιχεία των proanthocyanins.
Οι flavonols εμφανίζονται άφθονες σε πάρα πολλά φρούτα, λαχανικά και βότανα.
Οι πιο μελετημένες  flavonols είναι η kaempferol,
η quercetin- σχεδόν στο 70% των φυτών,
η myricetin και η  fisetin
Τα κρεμμύδια,
το λάχανο,
το μαρούλι,
οι ντομάτες,
τα μήλα,
τα σταφύλια και τα μούρα είναι πλουσιότατες πηγές flavonols.
Η πρόσληψη flavonols σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα οφελών για την υγεία που περιλαμβάνει αντιοξειδωτικό δυναμικό και μειωμένο κίνδυνο αγγειακής νόσου.
-. Οι flavanones είναι μια άλλη σημαντική κατηγορία που γενικά υπάρχει σε όλα τα εσπεριδοειδή όπως τα πορτοκάλια,
τα λεμόνια και τα σταφύλια.
Η hesperitin,
η naringenin και η eriodictyol είναι παραδείγματα αυτής της κατηγορίας φλαβονοειδών.
Οι flavanones σχετίζονται με μια σειρά από οφέλη για την υγεία λόγω των ιδιοτήτων τους να “καθαρίζουν” τις ελεύθερες ρίζες.
Αυτές οι ενώσεις είναι υπεύθυνες για την πικρή γεύση του χυμού και της φλούδας των εσπεριδοειδών.
Τα φλαβονοειδή εσπεριδοειδών ασκούν ενδιαφέρουσες φαρμακολογικές επιδράσεις ως αντιοξειδωτικά,
αντιφλεγμονώδη και ως ισχυροί παράγοντες μείωσης των λιπιδίων του αίματος και της χοληστερόλης.
-. Τα isoflavonoids είναι μια μεγάλη και πολύ ξεχωριστή υποομάδα φλαβονοειδών.
Τα isoflavonoids απολαμβάνουν μόνο μια περιορισμένη διανομή στο φυτικό βασίλειο και βρίσκονται κυρίως σε σόγια και άλλα όσπρια.
Τα isoflavonoids παρουσιάζουν τεράστιες δυνατότητες καταπολέμησης ορισμένων ασθενειών.
Οι  isoflavones όπως η genistein και η daidzein συνήθως θεωρούνται φυτοοιστρογόνα λόγω της οιστρογονικής τους δράσης.
-. Οι anthocyanins είναι χρωστικές ουσίες υπεύθυνες για τα χρώματα των φυτών, 
των λουλουδιών και των φρούτων.
Η Cyanidin,
η delphinidin,
η malvidin,
η pelargonidin και η peonidinείναι οι πιο συχνά μελετημένες Οι anthocyanins.
Εμφανίζονται κυρίως στα εξωτερικά κυτταρικά στρώματα διαφόρων φρούτων όπως τα βακκίνια,
τα μαύρα φραγκοστάφυλα,
τα κόκκινα σταφύλια,
τα σμέουρα,
οι φράουλες,
τα βατόμουρα,
τα μύρτιλλα και τα βατόμουρα.
Οι anthocyanins είναι η πιο αποτελεσματική πρόληψη και θεραπεία των λοιμώξεων της ουροδόχου κύστεως και του ουροποιητικού συστήματος, γενικά.
-. Οι chalcones είναι και αυτές μια υποκατηγορία flavonoids.
Οι κυριότερες chalcones είναι η phloridzin,
η arbutin,
η phloretin και η chalconaringenin
Οι chalconesεμφανίζονται σε σημαντικές ποσότητες σε ντομάτες,
αχλάδια,
φράουλες,
βατόμουρα και σε ορισμένα προϊόντα σιταριού.
Οι chalcones και τα παράγωγά τους έχουν συγκεντρώσει μεγάλη προσοχή λόγω των πολυάριθμων θρεπτικών και βιολογικών ιδιοτήτων και δράσεων.
     Πάρα πολλές μελέτες περιγράφουν τις πηγές τροφίμων όλων των διαιτητικών flavonoids και επισημαίνουν πως η πρόσληψη φλαβονοειδών μέσω πηγών τροφίμων είναι ο απλούστερος και ασφαλέστερος τρόπος για την καταπολέμηση των ασθενειών, καθώς και για τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων μας.
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως  τα φυτικά τρόφιμα, όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, περιέχουν φυτοθρεπτικά, τα οποία παρέχουν ισχυρότατα οφέλη για την υγεία μας, πέρα από τη βασική διατροφή.
Όταν καταναλώνουμε τρόφιμα με  ισχυρά φυτοθρεπτικά, βοηθάμε το σώμα μας να ολοκληρώσει χιλιάδες βιοχημικές διεργασίες, όπως τόνωση του ανοσοποιητικού σας συστήματος, μπλοκάρισμα καρκινογόνων ουσιών, μείωση της φλεγμονής, προστασία και επιδιόρθωση του dna και γενικά προστασία ολόκληρου του οργανισμού μας από τις καταστροφικές συνέπειες του σύγχρονου τρόπου ζωής.
Ανάμεσα στα βότανα με υψηλές ποσότητες  flavonoids θα βρούμε
τον κόλιανδρο,
το κάρδαμο,
τον άνηθο,
το μελισσόχορτο,
τη ρίγανη,
τον μαϊντανό,
το δεντρολίβανο,
το φασκόμηλο,
το δυόσμο,
το θυμάρι
Τα υψηλότερα επίπεδα flavonoids βρέθηκαν στο θυμάρι και
στη ρίγανη και τον μαϊντανό να ακολουθεί με 510-630 mg apigenin / 100 g,
τη μέντα με 18-100 mg apigenin / 100 g και
τον άνηθο με 48-110 mg quercetin / 100 g 
Μερικά ακόμα, παραδείγματα τροφίμων που περιέχουν ισχυρότατα φλαβονοειδή.
# κρεμμύδι – quercetin
# μπρόκολο – quercetin και isoflavonoids
# μήλα με το δέρμα τους – quercetin
# κόκκινα σταφύλια – quercetin
# δημητριακά – quercetin
# όσπρια –isoflavonoids
# σόγια – isoflavonoids
# κουνουπίδι – isoflavonoids
# κόκκινο κρασί – Catechins
# πράσινο τσάι – Catechins
# χόρτα – quercetin
# κεράσια – anthocyanins
# λεμόνια – flavanones 
# πορτοκάλια – flavanones 
# θυμάρι –flavonols
# μαϊντανός –flavonols

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia –botanologia.gr
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5465813/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814601001145
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15113710/
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/catechin
https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-nutritional-science/article/flavonoids-an-overview/C0E91D3851345CEF4746B10406908F52