tacuinum Sanitatis – ένα εγχειρίδιο υγείας από την εποχή του Μεσαίωνα

tacuinum Sanitatis- Στα τέλη του Μεσαίωνα οι πρίγκιπες,
οι πλούσιοι έμποροι,
οι άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας και οι αριστοκράτες  γνώρισαν τους κανόνες της υγείας,
της υγιεινής και της ορθολογικής ιατρικής μέσα από το Tacuinum Sanitatis.
Το Tacuinum Sanitatis  ήταν μια πραγματεία, κάτι σαν Αλμανάκ – ημερολόγιο – 
Ήταν ένας οδηγός για την υγεία και την ευεξία που διαδόθηκε ευρέως τον 14 και τον 15 αιώνα.
Ήταν μια μικρή εγκυκλοπαίδεια με σύντομες αντιλήψεις για την υγεία,
την διατροφή και τις καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων του μεσαίωνα.
Η πραγματεία αυτή πρωτογράφτηκε στην Αραβική γλώσσα από τον Ububchasym de Baldach  -ή Ibn Butlân όπως ήταν ευρεία γνωστός -με αρχικό τίτλο Taqwin al-sihha.
Ο τίτλος Tacuinum Sanitatis του δόθηκε κατά την μετάφραση στα Λατινικά, η οποία έγινε στο Παλέρμο στην αυλή του Manfred – βασιλιά της Σικελίας – μεταξύ 1258 και στο 1266.
Ο Ibn Butlân ήταν ένας χριστιανός γιατρός γεννημένος στην Βαγδάτη και ο οποίος πέθανε το 1068.
Στην πραγματεία του αυτή εκθέτει τα τέσσερα στοιχεία που αυτός πιστεύει – και σύμφωνα με τον Γαληνό –  ότι αποτελούν το ανθρώπινο σώμα και τα οποία χαρακτηρίζονται από τέσσερις βασικές ιδιότητες:
ζεστό και υγρό “αίμα”
ψυχρό και υγρό “φλέγμα”
θερμό και ξηρό “κίτρινη χολή”
ψυχρό και ξηρό “μαύρη χολή” 
Τα τέσσερα αυτά στοιχεία -επισημαίνεται στο εγχειρίδιο του Ibn Butlân-πρέπει να βρίσκονται εν πλήρη αρμονία και ισορροπία στη ζωή του ανθρώπου,
διότι οι ασθένειες είναι αποτέλεσμα της ανισορροπίας των παραπάνω αυτών στοιχείων.
Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα – και πάντα σύμφωνα με τις διδαχές του Γαληνού – ο Ibn Butlân συστήνει μια ζωή στην καθημερινότητα της οποίας τα τρόφιμα και τα ποτά,
ο αέρας και το περιβάλλον,
η δραστηριότητα και η ανάπαυση,
ο ύπνος και η εγρήγορση,
οι εναλλαγές στις καταστάσεις του πνεύματος π.χ 
της ευτυχίας,
της χαράς,
της λύπης,
της ντροπής,
του θυμού και
οι εναλλαγές του χιούμορ πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη ισορροπία-αρμονία.
Και κατ’ επέκταση ολόκληρη η ζωή των ανθρώπων να βρίσκεται σε αρμονία με την φύση αν θέλουν να έχουν την υγεία τους και αν θέλουν να την ξαναποκτήσουν.
Επίσης διδάσκει  πως να απολαμβάνουν οι άνθρωποι την κάθε εποχή του χρόνου,
ποιες είναι οι συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό του εκάστοτε κλίματος,
ποιες οι θετικές και ποιες οι αρνητικές συνέπειες στην ανθρώπινη συμπεριφορά και υγεία της βροχής,
του χιονιού,
του αέρα.
Επισημαίνει την σημασία της πνευματικής ευεξίας και αναφέρει για παράδειγμα τα οφέλη της μουσικής και του χορού και πόσο καταλυτική είναι η σημασία τους στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Παρουσιάζει μια ποικιλία από φυτά,
φρούτα,
ποτά,
κλιματικές  αλλαγές,
ψυχαγωγικές δραστηριότητες και διάφορα άλλα, τα οποία  επηρεάζουν την καθημερινή ζωή.
Η σωστή τους χρήση επιτρέπει στον άνθρωπος να βελτιώσει την υγεία του και να προλάβει τυχόν ασθένειες.
Μεταξύ των θεραπευτικών βοτάνων εμφανίζεαται το μάραθο – Feniculus – ως ευεργετικό για τα μάτια και τον παρατεταμένη πυρετό,
ο απήγανος – Ruta graveolens L, για τη θεραπεία των προβλημάτων της όρασης και του μετεωρισμού,
το  κρεμμύδι, σαν άριστο  διουρητικό, για την υγεία των ματιών και για τον ευέξαπτο χαρακτήρα.μαλακώνει το χαρακτήρα
Και ερχόμαστε στα τέλη του 14ου αιώνα στην Λομβαρδία.
Εδώ  έρχεται να προστεθεί στο εγχειρίδιο μια εξελιγμένη σειρά.
είναι μιά σειρά εικονογραφημένη με εξαίρετες μινιατούρες.
Έτσι αρχίζει αυτή η υπέροχη πραγματεία, η οποία βασίστηκε στο έργο του Γαληνού, διανθισμένη με τις επιπλέων γνώσεις του Ibn Butlân, να εξαπλώνεται πέρα από τα Ιταλικά σύνορα και βρίσκουμε ένα χειρόγραφο στην Ρώμη,
ένα χειρόγραφο στην Ρουέν,
ένα χειρόγραφο στην Λιέγη,
ένα χειρόγραφο στην Βιέννη,
ένα χειρόγραφο στο Παρίσι.
Κάθε σελίδα του περιέχει αντικριστά μια μικρογραφία και ένα επεξηγηματικό κείμενο.
Το κείμενο επεξηγεί την φύση του στοιχείου,
τα χαρακτηριστικά του και παράλληλα παρέχει ιατρικές συμβουλές,
τι θεωρείται καλύτερο για την υγεία του ανθρώπου,
ποια είναι τα οφέλη της θεραπείας και ποιες οι τυχόν βλάβες.
Μέσα από τις θαυμάσιες μινιατούρες του βλέπουμε να παρελαύνουν εικόνες από συγκομιδή  ροδιών,
κερασιών,
βερίκοκων,
σύκων,
καρυδιών και πλήθους φρούτων και λαχανικών με επεξηγήσεις για τις ευεργετικές και τις επιβλαβείς επιπτώσεις του καθενός από αυτά.
Παρατηρούμε μια μινιατούρα περιέχει τρεις γυναίκες, οι οποίες προετοιμάζονται να βάλουν τα ψωμιά στον φούρνο ενώ κάποιες άλλες μας δείχνουν πως παρασκεύαζαν το τυρί,
το βούτυρο,
το αμυγδαλέλαιο,
τα ζυμαρικά.
Το περίφημο και όμορφο αυτό χειρόγραφο -πριν περάσει στην κατοχή και άλλων ατόμων -βρισκόταν στα χέρια του κόμη Louis του Wurtemberg και της συζύγου του, Matilda, κόρης του Louis της Baviera σύμφωνα με το εθνόσημο “DV” που προστέθηκε κατά την μετάφρασή του στην αρχή του του κώδικα.
Πρωτοτυπώνεται το 1531 για να παραμείνει στην Ιστορία και να αποτελούν οι σελίδες του μια πλούσια πηγή ιατρικών πληροφοριών της εποχής και μια αξιόλογη εικονογραφημένη πηγή μελέτης της καθημερινής ζωής κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα…
                                                      Ας θαυμάσουμε τις μινιατούρες!!!