Ηδύποτα βοτάνων – Τα ελιξίρια μακροζωίας των προηγούμενων αιώνων

Ηδύποτα βοτάνων -liqueurs- που ξεκίνησαν σαν ελιξίρια μακροζωίας

Μέρες γιορτής,
μέρες που φίλοι, συγγενείς και αγαπημένοι βρίσκονται γύρω από ένα στρωμένο τραπέζι
και
τι καλύτερο στο τέλος του γεύματος ή του δείπνου από το κέρασμα ενός χωνευτικού και τονωτικού ηδύποτου!
Η ιστορία των ηδύποτων χάνεται στα βάθη των αιώνων και
είναι δύσκολο να βάλουμε την ακριβή ημερομηνία και ώρα γέννησης του λικέρ αλλά μπορούμε να παρακολουθήσουμε την πορεία του στο πέρασμα των χρόνων.
Έτσι, συναντάμε τον Ιπποκράτη να πίνει ένα ποτό αρωματισμένο με γλυκάνισο,
συναντάμε τον Αριστοτέλη, περίπου το 350π.χ, να μας μιλά για το αποσταγμένο νερό,
τον Πλίνιο, αργότερα -περίπου το 50μ.χ – να μας μιλά για απόσταξη ελαίων από διάφορα ξύλα!
Η διαδικασία απόσταξης είχε γεννηθεί και κάπου εκεί στον 13ο αιώνα στην Ιταλία “μοναχοί” παρασκευάζουν το πρώτο λικέρ!
Ένα από αυτά τα πρώτα liqueurs είναι και ένα με εντελώς πράσινο φυσικό χρώμα από φυτικά φάρμακα -βότανα που παρασκεύασαν οι μοναχοί συμβουλευόμενοι μια πανάρχαια συνταγή!
Μια πανάρχαια συνταγή που είχε τίτλο “ελιξίριο μακροζωίας”, γιατί
στην ουσία αυτό που έψαχναν οι μοναχοί και οι αλχημιστές δεν ήταν τίποτε άλλο από αυτό ακριβώς – “το ελιξίριο της ζωής”
Το λικέρ αυτό ήταν το μοναδικό λικέρ στον τότε γνωστό κόσμο, προπομπός του περίφημου Chartreuse!
Έτσι αρχίζουν σιγά-σιγά να παρασκευάζονται τα ηδύποτα-liqueurs τα οποία ήταν – και είναι – ισχυρά ποτά με βάση μια ουδέτερη αλκοόλη αρωματισμένη με βότανα,
φρούτα,
ξηρούς καρπούς,
μπαχαρικά,
μελάσα και
διάφορα άλλα γλυκαντικά υλικά!
Άλλα ηδύποτα είναι απλά βοτανικά μείγματα ενός μόνο βοτάνου π.χ του γλυκάνισου,
άλλα
είναι μείγματα δύο βοτάνων όπως το kummel που περιέχει μόνο κύμινο και αγριοκύμινο – και εδώ υπάρχουν πηγές που αναφέρουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν στα ποτά τους κύμινο και αγριοκύμινο– ενώ άλλα όπως το περίφημο Chartreuse περιείχε – και περιέχει -εκατόν τριάντα πέντε (135) μυστικά βότανα, ρίζες και μπαχαρικά!
           Τα δημοφιλή λικέρ βοτάνων, συμπεριλαμβανομένων των Benedictine και Chartreuse, δημιουργήθηκαν αρχικά ως θεραπείες για διάφορες ασθένειες, συχνά από μοναχούς που ειδικεύονταν στην αλχημεία.
Το δε Goldwasser -λέγετε – ότι περιείχε ψήγματα πραγματικού χρυσού!
Η λέξη liqueur προέρχεται από το λατινικό “liquifacere”που σημαίνει διαλύω-λιώνω και η αρχική τους χρήση ήταν η αντιμετώπιση των ασθενειών του οργανισμού και η τόνωσή του!
Και ερχόμαστε στους αλχημιστές, διότι αυτοί ήταν υπεύθυνοι για τα πρότυπα των liqueurs που γνωρίζουμε σήμερα!
Οι αλχημιστές με την έντονη επιθυμία τους για την αναζήτηση αφενός του “ελιξίριο της μακροζωίας” και αφετέρου για την παρασκευή φαρμάκων και φίλτρων, τα οποία θα ανακούφιζαν τους λαούς από τα δεινά των ασθενειών, είχαν μέσα στα εργαστήριά τους όλα τα σύνεργα και τα υλικά που χρειάζονταν, ώστε να παρασκευάσουν τα πρώιμα αυτά liqueurs!
Δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία της δυσπεψία και της τόνωσης του οργανισμού από ένα κατάλληλο για την περίπτωση liqueur και ούτε είναι τυχαίο που οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν την λέξη cordial, που σημαίνει τονωτικό και διάφοροι ευρωπαϊκοί λαοί την λέξη digestive που σημαίνει χωνευτικό, για αυτά τα ηδύποτα.
Τα ηδύποτα που προσφέρονται για χωνευτικά δεν περιέχουν ζάχαρη και είναι ευρύτερα γνωστά ως χωνευτικά ποτά ή bitteres.
Τα πιο γνωστά και αγαπητά χωνευτικά -liqueurs είναι:
-. Το Galliano, η συνταγή του Galliano είναι μυστική και περιέχει 35 προσεχτικά διαλεγμένα βότανα όπως ο γλυκάνισος από την Κίνα,
ο γλυκάνισος της Μεσογείου,
η λεβάντα,
ο δυόσμος,
η βανίλια, τα οποία μαζί με τα υπόλοιπα αναμειγνύονται, φιλτράρονται και δίνουν αυτή την υπέροχη γεύση του Galliano.
Τα liqueurs με βάση τον γλυκάνισο είναι τα λεγόμενα “σαμπούκα” και οι ρίζες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων, οι δε αρχαίοι Ρωμαίοι γνώριζαν αυτά τα ηδύποτα και τα χρησιμοποιούσαν σαν φαρμακευτικά ελιξίρια τόσο για τις τονωτικές, όσο και για τις διεγερτικές και χωνευτικές τους ιδιότητες.
Η “σαμπούκα” εθεωρείτο ένα από τα παντοδύναμα φίλτρα και ελιξίρια το οποίο βοηθούσε στη μακροζωία.
-. Το Fernet Branca, το Fernet Branca είναι και αυτό Ιταλικό liqueur, όπως το Galliano και χρονολογείται από το 1845.
Ανάμεσα στα 27 βότανα που το αποτελούν συμπεριλαμβάνονται και
το κάρδαμο,
η ρίζα γεντιανής,
η αλόη,
το σαφράν,
απόσταγμα σταφυλιών και τα μύρρα.
Ανήκει στην κατηγορία των bitters και είναι εξαιρετικό χωνευτικό.
-. Το elixir vegetal de la grande Ghartreuse,το διασημότερο ίσως χωνευτικό ελιξήριο.
Χρονολογείται από το 1605 και ακολουθεί την κλασσική μυστική συνταγή, στην οποία στηρίζεται η πράσινη και κίτρινη Ghartreuse.
Την συνταγή αυτή κατέχουν μόνο τρεις μοναχοί και περιλαμβάνει 135 βότανα,
ρίζες,
μπαχαρικά και αλκοόλ.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουμε το φίνο άρωμα του βασιλικού,
της μέντας,
του κίτρου,
του φασκόμηλου,
του σαφράν.
Το Γαλλικό αυτό ελιξίριο είναι περισσότερο ένα άριστο και δραστικό τονωτικό και χωνευτικό παρά ένα liqueur.
Ένα μυστηριώδες λικέρ ήταν και το Sette herbe.
Το Sette herbe ήταν ένα χωνευτικό λικέρ που έφτιαχναν Φραγκισκανοί μοναχοί στη Μονή Κυράς της Φιλέρημου στην Ρόδο, του οποίου η συνταγή ακόμα και σήμερα είναι επτασφράγιστο μυστικό.
Τα βότανα τα μάζευαν από τον λόφο της Φιλέρημου.
Είχε χρώμα σκούρο πράσινο και από τα βότανα που χρησιμοποιούσαν οι μοναχοί είναι γνωστά μόνον τα τέσσερα:
το φασκόμηλο,
η ρίγανη,
το θυμάρι και η αψιθιά.
Στα ελληνικά σπίτια από πολύ παλιά παρασκεύαζαν διάφορα χωνευτικά και τονωτικά ηδύποτα όπως το λιμοντσέλο από φλούδες λεμονιού,
την τεντούρα, ένα παραδοσιακό λικέρ της Πάτρας από την εποχή των Ενετών, με βάση τα αποστάγματα κανέλας και γαρύφαλου, τα χωνευτικά ηδύποτα με δυόσμο ή περγαμόντο και πλήθος άλλων.
Αυτή είναι με πολύ λίγα-λίγα λόγια η πορεία των ηδύποτων -liqueurs – στην πορεία των χρόνων, τα οποία επισφράγιζαν ένα γιορτινό και πλούσιο γεύμα από την εποχή του Ιπποκράτη μέχρι σήμερα!

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia-botanologia.gr

Διαβάστε επίσης στη botanologia.gr:
Μελομακάρονα και κουραμπιέδες ,τα αγαπημένα γλυκά των γιορτών