Βότανα που πρέπει να αποφεύγονται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης

Μιά μικρή ιστορία
William Withering
“ο Άγγλος βοτανολόγος William Withering (17 Μάρτη του 1741 – 6 Οκτωβρίου 1799) το 1776 μαθαίνει από μια ηλικιωμένη γυναίκα -η οποία ήταν πρακτική βοτανολόγος- ότι θεράπευε την υδρωπικία με ένα σκεύασμα 20 περίπου βοτάνων μέρος των οποίων ήταν και η δακτυλίς.
Και εδώ αρχίζει το δεκάχρονο ταξίδι του William Withering, ο οποίος αρχίζει να πειραματίζεται με τη δαχτυλίδα.
Mη γνωρίζοντας αρχικά τις διάφορες μορφές της υδρωπικίας (καρδιακή υδρωπικία – νεφρική υδρωπικία) ταλαιπωρείται διότι το σκεύασμα δεν απέδιδε.
Χωρίς να απογοητευτεί συνεχίζει τις έρευνες και στη διάρκεια των δέκα αυτών χρόνων δοκιμάζει προσεχτικά διάφορα παρασκευάσματα, από διάφορα μέρη του φυτού, το οποίο και συνέλεγε σε διαφορετικές εποχές του χρόνου.
Έτσι, σιγά-σιγά και μετά από πάρα πολλά πειράματα φτάνει να τεκμηριώσει 156 περιπτώσεις με συστατικό τη δαχτυλίδα,
Περιγράφει αναλυτικά τα αποτελέσματά του,
την επιστημονικά ελεγχόμενη δοσολογία και την χρήση της”
Αυτό είναι ένα από τα πάμπολλα περιστατικά μέσα από τα οποία παρατηρούμε ότι η αρχέγονη γνώση των βοτάνων αποκτήθηκε, στην πορεία του χρόνου, από το πείσμα και την πίστη κάποιων σπουδαίων ανθρώπων, με
ριψοκίνδυνες πολλές φορές εμπειρικές δοκιμές, με κόπο και αγάπη για το ίδιο το φυτό, για τον άνθρωπο.
Σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας η γνώση αυτή και η πρακτική εφαρμογή της διατηρήθηκε και συνεχίστηκε, σε κάποιες άλλες χάθηκε, ξεχάστηκε, παραμερίστηκε.

Βότανα που πρέπει να αποφεύγονται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης

Οι έρευνες για την ασφάλεια των φαρμακευτικών βοτάνων στην εγκυμοσύνη βρίσκονται ακόμα στην αρχή τους.
Έτσι οι πληροφορίες που έχουμε καλύπτουν έναν μικρό αριθμό φαρμακευτικών βοτάνων.
Τα διατροφικά βότανα* σαν μέρος της διατροφής μας είναι ασφαλή.
Τα φαρμακευτικά βότανα όμως, πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού μας, κυρίως όταν παίρνουμε άλλα φάρμακα – η χρήση φαρμακευτικών βοτάνων ταυτόχρονα με συμβατικά φάρμακα μπορεί να οδηγήσει σε αλληλεπιδράσεις με ανεπιθύμητες παρενέργειες – όταν έχουμε σοβαρά προβλήματα υγείας, όταν πρέπει να τα δώσουμε στα παιδιά μας και πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού τους από όλες οι έγκυες και θηλάζουσες μητέρες.
Τα φαρμακευτικά βότανα χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για τη θεραπεία της ναυτίας και του εμετού,
τη μείωση του κινδύνου προεκλαμψίας,
τη μείωση του κινδύνου πρόωρου τοκετού,
τη μείωση του κινδύνου αποβολής,
τη θεραπεία του κοινού κρυολογήματος και της λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος. 
Η χρήση όμως των φαρμακευτικών βοτάνων πρέπει να γίνεται κατόπιν εντολής αλλά και εποπτείας του γιατρού μας, διότι κάποια βότανα δεν επιτρέπονται στην εγκυμοσύνη και ειδικά κατά το πρώτο και το τρίτο τρίμηνο δεν είναι ασφαλής ούτε για την εγκυμονούσα ούτε για το έμβρυο. 
Δυστυχώς όμως, σε πολυκεντρικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς έχει παρατηρηθεί πως φαρμακευτικά βότανα με τεκμηριωμένα ανεπιθύμητα αποτελέσματα για την εγκυμοσύνη και το έμβρυο χρησιμοποιούνται από την πλειοψηφία των γυναικών κατά το πρώτο τρίμηνο, την πιο κρίσιμη περίοδο στην εγκυμοσύνη, κάτι που προκαλεί ανησυχία.
Ένας μεγάλος αριθμός φαρμακευτικών βοτάνων προκαλούν έντονη διέγερση της μήτρας.
Τα βότανα αυτά λόγω και αυτής τους της ιδιότητας καλούνται και εμμηναγωγά.
Η ιδιότητα του εμμηναγωγού είναι μία από τις πολλές που φέρουν τα βότανα και η οποία σε περιόδους μη κύησης δεν επηρεάζει τον οργανισμό, κατά την κύηση όμως μπορεί να προκαλέσει ακόμη και αποβολή.
Κάποια από αυτά τα βότανα στην αρχαιότητα τα χρησιμοποιούσαν σαν ισχυρότατα εκτρωτικά.
Και τώρα ας δούμε ποια βότανα δεν χρησιμοποιούμε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης για φαρμακευτικούς σκοπούς:
– άνηθος-Anethum graveolens, παρόλο που υπάρχουν πολλά οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση άνηθου, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης  η υπερβολική χρήση του μπορεί να αποδειχθεί επιβλαβής.
Ο άνηθος σαν φαρμακευτικό βότανο αλλά και η υπερβολική κατανάλωσή του διεγείρει την εμμηνόρροια,
ερεθίζει το δέρμα και το βασικότερο αποτελεί κίνδυνο αποβολής.
– αλόη-Aloe vera
– αντράκλα ή γλιστρίδα-Portulaca oleracea L. – η χρήση της γλιστρίδας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να γίνεται με προσοχή, διότι λείπουν πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια κατά την εγκυμοσύνης.
Οι επιπτώσεις στις συστολές της μήτρας είναι αντιφατικές.
– αχιλλέα η χιλιόφυλη-Αchillea millefolium
– αγριοκαρδαμούδα – Capsella bursa-pastoris
– αρτεμισία το αψίνθιον-Artemisia absinthium –  όλα τα είδη της αρτεμισίας απαγορεύονται στην εγκυμοσύνη.
Ένα είδος αρτεμισίας είναι και το εστραγκόν-Artemisia dracunculus, το οποίο και αυτό απαγορεύεται κατά την διάρκεια της κύησης.
– αρρενοπτέρη – Dryopteris filix-mas
– άρνικα-Arnica montana – η άρνικα μπορεί να δράσει ως διεγερτικό της μήτρας, προκαλώντας πιθανώς συσπάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποβολή ή πρόωρο τοκετό
Η λήψη από το στόμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές, παρενέργειες σε όλα τα άτομα, όχι μόνο στις εγκύους.
Η άρνικα είναι ένα βότανο για εξωτερική χρήση και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία διαστρεμμάτων,
μυϊκών πόνων,
αρθριτικών πόνων,
φλεγμονών και οιδημάτων και απαγορεύεται ρητά σε πληγές, διότι μέρος του βοτάνου θα μπορούσε να απορροφηθεί συστηματικά, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει τα ίδια αποτελέσματα με τη λήψη του βοτάνου από το στόμα.
– απήγανος – Ruta graveolens
– βέρβενα ή σταυροβότανο ή ιεροβότανο-
– βαλσαμόχορτο–Hypericum perforatum
– βαλεριάνα-Valeriana officinalis, οι περισσότερες μελέτες που αφορούν τη βαλεριάνα δεν δείχνουν επιβλαβείς επιπτώσεις στη γονιμότητα ή στην ανάπτυξη του εμβρύου, όμως οι ειδικοί συμβουλεύουν τις έγκυες να αποφεύγουν τη λήψη της
– γλυκύρριζα– Glycyrrhiza glabra, η υψηλή χρήση γλυκύρριζας μεταξύ εγκύων γυναικών αξίζει περαιτέρω προσοχή.
Τακτική κατανάλωση γλυκύρριζας – και ως εκ τούτου της δραστικής ένωσης γλυκυρριζίνη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, δημιουργεί υπέρταση,
αυξημένο κίνδυνο προεκλαμψίας,
αυξημένο κίνδυνο αποβολής,
πρόωρου τοκετού,
λιποβαρή μωρά και παιδιά με χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης, κακή μνήμη, αυξημένο κίνδυνο έλλειψης προσοχής, υπερκινητικότητα
Η έρευνα αυτή για τη γλυκόριζα υπογραμμίζει ότι η χρήση των φαρμακευτικών βοτάνων και φυτικών προϊόντων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι κοινή σε πολλές γυναίκες των περισσότερων χωρών και δεν είναι πάντοτε κατάλληλη, σε ορισμένες δε περιπτώσεις είναι δυνητικά επιβλαβής.
– δάφνη-Laurus nobilis
– δεντρολίβανο-Salvia rosmarinus, το δεντρολίβανο είναι διεγερτικό της μήτρας σε πολύ υψηλές δόσεις, ειδικά το αιθέριο έλαιό του το οποίο απαγορεύεται ρητά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς μπορεί να προκαλέσει αποβολή.
– δίκταμο-Origanum dictamnus
– εφέδρα
– εχινάτσεα-Echinacea pallida
– εκουιζέτο ή πολυκόμπι-Equisetum arvense
– θυμάρι-Thymus vulgaris
– ινούλα ή αλλιώς ελένιο,
– ιβίσκος-Hibiscus rosa-sinensis – Η κατανάλωση ροφημάτων ιβίσκου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών και θα πρέπει να αποφεύγεται.
Ο ιβίσκος μπορεί να οδηγήσει σε συσπάσεις της μήτρα, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποβολή.
– κανέλα και γαρίφαλο– τόσο η κανέλα όσο και το γαρίφαλο είναι μπαχαρικά τροφίμων και είναι ασφαλές να τα καταναλώνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε ποσότητες τροφίμων.
Ωστόσο, ούτε το γαρίφαλο, ούτε η κανέλα είναι ασφαλή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε φαρμακευτικές ποσότητες.
Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες που να αποδεικνύουν την ασφάλειά τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όταν λαμβάνονται σε μεγάλες δόσεις.
κάβα-καβα -το kava-kava μπορεί να αποδυναμώσει τους μύες της μήτρας, οδηγώντας σε επιπλοκές της εγκυμοσύνης, επίσης μπορεί να παρατείνει τα αποτελέσματα της αναισθησίας και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα εάν μια μητέρα απαιτείται να κάνει καισαρική  ή άλλη χειρουργική επέμβαση.
– κρόκος
– κάρδαμο-True cardamom(Elettaria cardamomum)
– κεδρόμηλα
– καλέντουλα – η καλέντουλα είναι ένα ασφαλέστατο βότανο, επειδή όμως αρκετές από τις καταστάσεις για τις οποίες χρησιμοποιούμε καλέντουλα εμφανίζονται και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η ασφαλής εσωτερική χρήση της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και εφόσον χρησιμοποιείται για την έναρξη της έμμηνου ρύσεως, δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Έτσι η λήψη της εσωτερικά θα μπορούσε να προκαλέσει διέγερση της μήτρας, με επακόλουθο πρόωρο τοκετό.
Μέχρι να γίνουν μελέτες σχετικά με την ασφαλή χρήση της καλέντουλας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να αποφεύγεται έως ότου περισσότερες μελέτες μας εξασφαλίσουν την ασφάλειά της.
Κάποιες γυναίκες χρησιμοποιούν το λάδι καλέντουλας σε συνδυασμό με το λάδι βιταμίνης Ε και άλλα βότανα για να αποτρέψουν ή να μειώσουν την εμφάνιση ραγάδων. 
Αυτή η θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο υπό την καθοδήγηση του γιατρού μας.
– κασκάρα-Rhamnus purshiana
– λυγαριά-Vitex agnus-castus, Αν και ο ακριβής ρόλος της λυγαριάς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης  δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί από τις έρευνες, έχουν προστεθεί στοιχεία στην υπόθεση ότι η λυγαριά μπορεί να είναι αποτελεσματική σε περιπτώσεις Επαναλαμβανόμενη Απώλεια Κύησης, ιδιαίτερα σε αυτές με χαμηλή προγεστερόνη, βέβαια απαιτείται περισσότερη έρευνα.
Η λυγαριά χρησιμοποιείται από μαίες και βοτανολόγους για την πρόληψη αποβολής που σχετίζεται με χαμηλή προγεστερόνη όπου μπορεί να ασκήσει τα αποτελέσματά της μέσω της ενίσχυσης της λειτουργίας του ωχρού σωμάτιου.
Παρόλο που οι ερευνητές εξακολουθούν να είναι αβέβαιοι ως προς τον ακριβή μηχανισμό δράσης της λυγαριάς κατά την εγκυμοσύνη, φαίνεται ότι έχει ρυθμιστική επίδραση στην ωχρινοτρόπο ορμόνη,
την ορμόνη διέγερσης των ωοθυλακίων και την προγεστερόνη.
Η λυγαριά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από εγκύους παρά μόνο αν έχει συνταγογραφηθεί από μαιευτήρα ή μαία για την πρόληψη αποβολής
– λεόνουρος-Leonurus cardiaca ή δεσποινόχορτο – άλλο ένα γυναικείο βότανο κατάλληλο για την ρύθμιση της έμμηνου ρύσης και απαραίτητο στην εμμηνόπαυση απαγορεύεται στην εγκυμοσύνη.
– λουίζα-Lemon Verbena
– μαϊντανός,
– μάραθος,
– μανδαγόρας,
– μαύρη καρυδιά- Juglans nigra
– σκόρδο – η υπερβολική χρήση σκόρδου πρέπει να αποφεύγεται στις αρχές της εγκυμοσύνης, σε εγκυμονούσες με διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα και σε εγκυμονούσες με καούρα, γιατί την επιδεινώνει.
Επίσης οι έγκυες θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση σκόρδου πριν από την καισαρική.
– σύμφυτο – Symphytum officinale
– σέννα η Αλεξανδρινή-Senna alexandrina
– σερενόα-Serenoa repens
– υδραστίς-Hydrastis canadensis
– ύσσωπος – ο ύσσωπος έχει εμμηναγωγές και εκτρωτικές δράσεις και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης
– φλισκούνι
– υοσκύαμος ο λευκός-Hyoscyamus albus, τοξικότατο, δεν το πλησιάζουμε
– φασκόμηλο-Salvia officinalis, το φασκόμηλο, όταν καταναλώνεται σε φαρμακευτικές ποσότητες, θα μπορούσε να είναι επιβλαβές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Απαιτείται περισσότερη επιστημονική έρευνα για τον προσδιορισμό της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας του φασκόμηλου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
– φυτολάκκα
– φτελιά
– χρυσάνθεμο το κοινό
– φτέρη
– ρόδο των Χριστουγέννων τη γνωστή μας βερβερίδα ή βερβερίτσα ή ελλέβορος.
– ρίγανη – η ρίγανη αντενδείκνυται κατά την εγκυμοσύνη, παρά το γεγονός ότι ανήκει στην κατηγορία των βοτάνων, τα οποία έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία των γυναικών, καθώς σταθεροποιεί τον εμμηνορροϊκό κύκλο ωστόσο, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η χρήση της ρίγανης αντενδείκνυται, διότι οι ισχυρότατες δραστικές της ουσίες μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και αποβολή.
– τανάκητο –  Tanacetum vulgare

Συμπέρασμα
Οι έγκυες πρέπει να συμβουλεύονται και να ενημερώνουν το γιατρό τους για τυχόν φαρμακευτικά βότανα που θέλουν να χρησιμοποιήσουν.
Οι έγκυες πρέπει να ενημερώνονται για τους πιθανούς κινδύνους που ενέχουν τα φαρμακευτικά βότανα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να συμβουλεύονται πάντα τον γιατρό τους ή τη μαία τους.
Τα φαρμακευτικά βότανα με τεκμηριωμένα ανεπιθύμητα αποτελέσματα για την εγκυμοσύνη και το έμβρυο χρησιμοποιούνται, δυστυχώς, κάτι που προκαλεί ανησυχία.
Η πλειοψηφία των εγκύων γυναικών χρησιμοποιεί αυτά τα βότανα κατά το πρώτο τρίμηνο, την πιο κρίσιμη περίοδο στην εγκυμοσύνη, χωρίς να συμβουλεύονται το γιατρό τους

*Τα βότανα που χρησιμοποιούμε σε μαγειρικές ποσότητες

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia-botanologia.gr

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4561638/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6320632/
https://www.stlukes-stl.com/health-content/medicine/33/000282.htm
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/vitex-agnus-castus
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14745991/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19808634/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20872924/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28833680/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10619956/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28158597/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19288530/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22500716/
http://pennstatehershey.adam.com/content.aspx?productId=107&&pid=33&&gid=000228
www.ema.europa.eu
www.ccnm.edu
www.nhs.uk
www.intechopen.com/books