Φύτρα και πως καλλιεργούμε στην κουζίνα μας τις τροφές θαύμα

Τα φύτρα θεωρούνται τροφές θαύμα
Κατατάσσονται ως τα πιο φρέσκα και πιο θρεπτικά από όλα τα λαχανικά που διατίθενται για την ανθρώπινη διατροφή.
Είναι μια σύνθετη πηγή τροφίμων, όπου τα θρεπτικά συστατικά είναι σχεδόν πλήρως διαθέσιμα, πλούσια σε διάφορες αντιοξειδωτικές και βιοδραστικές ενώσεις και αντιπροσωπεύουν τρόφιμα που προάγουν την υγεία.
Με μια διαδικασία φυσικού μετασχηματισμού, τα φύτρα- οι φυτρωμένοι σπόροι- αποκτούν πολύ βελτιωμένη πεπτικότητα,
ισχυρότερες θρεπτικές ιδιότητες σε σύγκριση με το μη φυτρωμένο σπόρο από τον οποίο προέρχονται και βελτιωμένη διαθεσιμότητα μακρο- και μικρο-θρεπτικών συστατικών, όπως επιβεβαιώνεται από αρκετές in vitro και in vivo μελέτες.
Τα φυτρωμένα τρόφιμα αποτελούν μέρος της διατροφής πολλών αρχαίων φυλών εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Ακόμα και μέχρι σήμερα, βρίσκουμε στις κουζίνες πολλών λαών φημισμένα φύτρα όπως τα  Mung Bean Sprouts
Τα φύτρα παρέχουν όλες τις απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα και ιχνοστοιχεία που χρειάζεται ο οργανισμός μας και πρέπει να αποτελούν ζωτικό συστατικό της διατροφής μας.
Η βλάστηση των σπόρων δεν απαιτεί συνεχή φροντίδα, αλλά μόνο περιστασιακό ψεκασμό με νερό.
Όλοι οι βρώσιμοι σπόροι και τα όσπρια μπορούν να φυτρώσουν.

Τι είναι τα φύτρα τελικά;
Φύτρο ονομάζουμε η διαδικασία των πρώτων ωρών και ημερών ζωής ενός σπόρου.
Ενός σπόρου που ξυπνάει από το λήθαργο του με τη βοήθεια του νερού και
πάει να γίνει φυτό.
Πρώτα πετά ένα τρυφερό άσπρο βλασταράκι.
Το πρώτο φύτρο, και ώρα με την ώρα οι νεαροί βλαστοί -τα νεαρά φύτρα- ξεπετάγονται από
τον σπόρο όλο και πιο δυνατά, όλο και πιο εύρωστα.
Εκεί μέσα στο ενδόσπερμα υπάρχουν κρυμμένοι θησαυροί.
Υπάρχουν υδατάνθρακες,
πρωτεΐνες,
βιταμίνες,
έλαια,
σίδηρος,
ασβέστιο,
φώσφορο,
ψευδάργυρος,
φυτικές ίνες και σε κάποιους, όπως του μπρόκολου, υπάρχουν ακόμα και φυτοοιστρογόνα με δράση χωρίς παρενέργειες.
Όταν ο σπόρος μας φυτρώνει, τα παραπάνω συστατικά μετατρέπονται σε αφομοιώσιμα αμινοξέα και φυσικά σάκχαρα, που το μικρούλι φυτό καταναλώνει για να μεγαλώσει.
Δηλαδή τα φύτρα περιέχουν όλα τα συστατικά που χρειάζεται το φυτό για να αναπτυχθεί,
να μεγαλώσει – δηλαδή να ζήση.
Αυτή η ζωτική δύναμη του φύτρου είναι γεμάτη ενέργεια και έχει την ικανότητα να ανανεώνει τα κύτταρα και του δικού μας οργανισμού όταν
τα καταναλώνουμε.
Έχει την ικανότητα να να μας γεμίζει με καινούργια δύναμη και ζωτικότητα.
Έτσι τα φύτρα λόγω των τεράστιων δυνατοτήτων που περικλείουν είναι μια τροφή επιβίωσης ακόμα και σε δύσκολους καιρούς
Μια χούφτα σπόροι που όταν φυτρώσουν μετατρέπονται σε μιά τροφή ικανή να μας θρέψει ολοκληρωμένα για μια ολόκληρη εβδομάδα.
Μιά τροφή από τις πλέον ισορροπημένες και ένα από τα υγιεινότερα τρόφιμα της διατροφικής αλυσίδας
Είναι η καλύτερη “ζωντανή τροφή”
Είναι μιά τροφή εξαιρετικής βιολογικής αξίας.
Περιέχουν λίγες θερμίδες και λιπαρά αλλά είναι έξοχη πηγή φυτικών ινών,
 βιταμινών και ιχνοστοιχείων, ισχυρότατων αντιοξειδωτικών.
Έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν ότι τα φύτρα είναι από τις πιο βιταμινούχες τροφές.
Τροφοδοτούν τον οργανισμό μας με ενέργεια,
μας αναζωογονούν,
βοηθούν στην ανανέωση των κυττάρων και καθυστερούν τη γήρανση.
Τα φύτρα των σπόρων είναι εξαιρετικά πολύτιμη τροφή, ακόμη πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και από τους ίδιους τους σπόρους.
Αυτό γιατί κατά τη διαδικασία του φυτρώματος βελτιώνεται η ποιότητα των πρωτεϊνών,
αυξάνεται η ποσότητα των βιταμινών, τα δε μεταλλικά άλατα γίνονται πιο αφομοιώσιμα από τον οργανισμό.
Η βιταμίνη C στο σιτάρι στην αρχή του φυτρώματος αυξάνεται κατά 600%
Τα φύτρα είναι γνωστά για τη θρεπτική τους αξία αλλά και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες πάνω από 5.000 χρόνια.
Κινέζοι γιατροί τα χρησιμοποιούσαν για διάφορες θεραπείες, ενώ υπάρχουν αναφορές και για τη χρήση τους από τους Ινδιάνους
Στη Δύση -υπάρχουν γραφτές πηγές -χρησιμοποιήθηκαν από τον Άγγλο θαλασσοπόρο James Cook, ο οποίος
στην προσπάθεια του να σώσει το πλήρωμά του από το σκορβούτο επέβαλε την κατανάλωση φύτρων.
Από τα φύτρα
άλλα είναι τραγανά,
άλλα μαλακά,
άλλα έχουν ελαφριά γεύση και άλλα πιο πικάντικη.
Τα μαλακά φύτρα ταιριάζουν περισσότερο σε σαλάτες και σάντουιτς, ενώ
τα πιο σκληρά μπορούν να μαγειρευτούν και να δώσουν ξεχωριστή γεύση σε πολλές σούπες ή
να τα ψιλοκόψουμε μέσα σε διάφορα φαγητά όπως σε βραστά λαχανικά,
σούπες και λαδερά.
Σπόροι για φύτρα μπορούν να φυτευτούν όλο το χρόνο.
Μεγαλώνουν σε κάθε κλίμα και δεν χρειάζονται ούτε χώμα ούτε ήλιο.
Το πιο σημαντικό είναι ότι τα φύτρα δεν περιέχουν χημικά,
είναι πεντανόστιμα στις σαλάτες και όταν τρώγονται ωμά έχουν εξαιρετικά χαμηλές θερμίδες
Οι περισσότεροι σπόροι μπορούν να γίνουν φύτρα.
Σιτάρι,
τριφύλλι,
καλαματιανά φασολάκια,
ηλιόσποροι,
ραπανάκια,
σινάπι,
ρεβίθια,
φακές,
σουσάμι.
Όλους αυτούς τους σπόρους τους βρίσκουμε άφθονα και στη φυσική τους μορφή- όχι κατεργασμένα, στη Χώρα μας.
Η διαδικασία που χρησιμοποιούμε για να κάνουμε τους σπόρους να φυτρώσουν είναι πολύ απλή
– βάζουμε περίπου 20 με 50gr σπόρια σε ένα πιάτο
– τους ξεδιαλέγουμε και αφαιρούμε τους σπασμένους ή όσους έχουν στίγματα
– στη συνέχεια βάζουμε τους σπόρους σ’ ένα σουρωτήρι και τους ξεβγάζουμε αρκετές φορές με άφθονο νερό
– στη συνέχεια τους βάζουμε σε ένα ευρύχωρο γυάλινο βάζο
– φροντίζουμε το βάζο που θα χρησιμοποιήσουμε να είναι αρκετά μεγάλο ώστε να γίνεται εύκολα η κυκλοφορία του αέρα,
να υπάρχει αρκετός χώρος για να αναπτυχθούν τα φύτρα και
να μπορούμε να τα βγάλουμε εύκολα όταν θα είναι πια έτοιμα
– ρίχνουμε στο βάζο νερό προσέχοντας να είναι 4 με 5 δάχτυλα πάνω από το επίπεδο των σπόρων
– το σκεπάζουμε με ένα τουλπάνι ή διαφανές ύφασμα το οποίο στερεώνουμε με ένα σπάγκο ή με ένα λαστιχάκι
– αφήνουμε τους σπόρους να μουσκέψουν περίπου 12 ώρες κατά προτίμηση τη νύχτα που είναι σκοτεινά
– αφού συμπληρωθούν οι ώρες μουλιάσματος οι σπόροι μας χρειάζονται ξέπλυμα κάθε μέρα 2 φορές τις δύο πρώτες μέρες και
μία φορά μετά την δεύτερη μέρα, ώστε να φυτρώσουν.
Έτσι αφού περάσουν οι 12 ώρες μουλιάσματος:
1η μέρα το πρωί
– παίρνουμε το βάζο μας, αδειάζουμε το νερό και ξεπλένουμε μία δύο φορές τους σπόρους μας.
– κατόπιν αφού αδειάσουμε το νερό, τοποθετούμε το βάζο μας ανάποδα και σε 45° περίπου μέσα σε μια λεκανίτσα, σε καλά αεριζόμενο και σχετικά σκοτεινό σημείο, ώστε να στραγγίζει το νερό και οι σπόροι μας να μην είναι ο ένας πάνω στον άλλον – να έχουν δηλαδή χώρο μεταξύ τους.
1η μέρα το βράδυ
– παίρνουμε το βάζο μας, αδειάζουμε το νερό και ξεπλένουμε μία δύο φορές τους σπόρους μας.
– κατόπιν αφού αδειάσουμε το νερό, τοποθετούμε το βάζο μας ανάποδα και σε 45° περίπου μέσα σε μια λεκανίτσα, σε καλά αεριζόμενο και σχετικά σκοτεινό σημείο, ώστε να στραγγίζει το νερό και οι σπόροι μας να μην είναι ο ένας πάνω στον άλλον – να έχουν δηλαδή χώρο μεταξύ τους.
Την διαδικασία αυτή την ακολουθούμε καθ’ όλη την διάρκεια του φυτρώματος των σπόρων δηλαδή από τρεις έως πέντε μέρες ανάλογα τους σπόρους
Μετά από κάθε ξέπλυμα οι σπόροι πρέπει να φυλάσσονται σε μέρος σκοτεινό.
Οι σπόροι θα φυτρώσουν καλά μέσα σε 3 ως 5 ημέρες ανάλογα με το είδος τους.
     Για να επωφεληθούμε στο έπακρο από τα θρεπτικά τους συστατικά
πρέπει να τα καταναλώνουμε αμέσως.
Αν θέλουμε πριν τα καταναλώσουμε μπορούμε να τα εμπλουτίσουμε με χλωροφύλλη.
Αυτό  είναι πολύ απλό αφήνουμε το βάζο εκτεθειμένο στο φυσικό φως για 5-6 ώρες
Με τη μέθοδο αυτή θα δούμε να αναπτύσσονται μικρά-μικρά φυλλαράκια
Τα φύτρα μας αν δεν τα καταναλώσουμε αμέσως μπορούμε να τα διατηρήσουμε στο ψυγείο για 3 με 4 μέρες αφού πρώτα τα βγάλουμε από το βάζο και τα τοποθετήσουμε σε πιο μεγάλο γυάλινο βάζο για να είναι πιο άνετα
Ας δούμε τώρα χαρακτηριστικά τα φύτρα δύο σπόρων:
Φύτρα από φακές
– από τις πλουσιότερες πηγές αμινοξέων και πρωτεΐνης, 26% τα φύτρα της φακής και 28%το κρέας
– από τις πλουσιότερες πηγές βιταμίνης C και
φολλικού οξέος
– από τις καλύτερες πηγές φυτικών ινών
Κάθε 100gr περιέχουν
-πρωτεΐνες: 8,9gr
λιπαρά: 0,5gr
υδατάνθρακες: 16,2gr
φυτικές ίνες: 5,8gr
βιταμίνη C: 15,5mg
φυλλικό οξύ: 100mg
Επιπλέον, οι μελέτες συνδέουν την κατανάλωση φύτρων από φακές με μειωμένο σωματικό βάρος,
μειωμένο σωματικό λίπος,
και αντιυπερτασική λειτουργία
Φύτρα από σπόρος σουσαμιού
– είναι ο πρώτος σε περιεκτικότητα ελαίου από όλους τους άλλους σπόρους
– περιέχει μεγάλη ποσότητα ασβεστίου και
– περιέχει το αμινοξύ μεθειονίνη.
Η μεθειονίνη είναι ένα από τα απαραίτητα αμινοξέα και
ζωτική για τη δημιουργία πολλών άλλων σπουδαίων ουσιών του οργανισμού μας.
Είναι από τους σπουδαιότερους αντιοξειδωτικούς και
αποτοξινωτικούς παράγοντες βοηθώντας στην αποβολή από το σώμα μας των βαρέων μετάλλων.
Το φύτρο του σουσαμιού περιέχει:
– περισσότερη νιασίνη από ότι το μαύρο ψωμί
– περισσότερο ασβέστιο από ότι το αγελαδινό γάλα
– μιάμιση φορά περισσότερο σίδηρο από ότι το βοδινό συκώτι
– τρεις φορές περισσότερο φώσφορο από ότι το αυγό
– περισσότερη πρωτεΐνη από
το κοτόπουλο
το συκώτι και
το μπιφτέκι.

Σημαντική παρατήρηση
Τα ωμά φύτρα, κάποιες φορές,  μπορεί να γίνουν επικίνδυνα για την υγεία μας.
Αυτό συμβαίνει διότι, όταν φτιάχνουμε φύτρα δημιουργούμε το κατάλληλο περιβάλλον για να φυτρώσουν, το οποίο είναι ζεστό και υγρό.
Το περιβάλλον όμως αυτό είναι κατάλληλο και για την ανάπτυξη κάποιων επικίνδυνων βακτηριδίων όπως της Σαλμονέλα, της Listeria και του E. coli.
Τα βακτήρια αυτά συνήθως προϋπάρχουν στους σπόρους και τους καρπούς και κατά τη διαδικασία παραγωγής φύτρων αναπτύσσονται και αυτά.
Όσο και αν προσέξουμε, αν οι σπόροι περιέχουν τα βακτήρια, αυτά θα μεταφερθούν στα φύτρα.
Για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο, οι εταιρείες παραγωγής  σπόρων για την παρασκευή φύτρων, εφαρμόζουν εγκεκριμένες τεχνικές αφαίρεσης των βακτηρίων από αυτούς τους σπόρους και τους καρπούς.

Τον Ιούνιο του 2011, μολυσμένα λάχανα fenugreek, που είχαν καλλιεργηθεί από σπόρους από την Αίγυπτο, αναγνωρίστηκαν στη Γερμανία ως η πηγή της επιδημίας E. coli O104: H4 του 2011, την οποία οι Γερμανοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν αρχικά εσφαλμένα τα αγγούρια από την Ισπανία και στη συνέχεια τα λαχανάκια φασολιών. 
Εκτός από τη Γερμανία, όπου είχαν αναφερθεί 3.785 περιπτώσεις και 45 θάνατοι μέχρι το τέλος της επιδημίας, αναφέρθηκαν μερικές περιπτώσεις σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελβετίας,
της Πολωνία,
των Κάτω Χωρών,
της Σουηδίας,
της Δανίας,
του Ηνωμένου Βασιλείου,
του Καναδά και των ΗΠΑ.
Σχεδόν όλοι οι πληγέντες είχαν βρεθεί στη Γερμανία λίγο πριν αρρωστήσουν.

Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Προκειμένου να αποφευχθούν περιστατικά όπως η επιδημία EHEC του 2011 , στις 11 Μαρτίου 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τρεις νέους, αυστηρότερους κανονισμούς.
– Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 208/2013 ορίζει ότι η προέλευση των σπόρων πρέπει πάντα να είναι ανιχνεύσιμη σε όλα τα στάδια της επεξεργασίας, της παραγωγής και της διανομής.
Επομένως, πρέπει να τηρείται πλήρης περιγραφή των σπόρων ή των βλαστών. (βλ. επίσης άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002)
– Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 209/2013 τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2073/2005 σχετικά με τα μικροβιολογικά κριτήρια για τα λάχανα και τους κανόνες δειγματοληψίας για τα σφάγια πουλερικών και το νωπό κρέας πουλερικών. 
– Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 211/2013 απαιτεί από τους εισαγόμενους βλαστούς και σπόρους που προορίζονται για την παραγωγή φύτρων να διαθέτουν πιστοποιητικό, το οποίο συντάσσεται σύμφωνα με το υπόδειγμα πιστοποιητικού στο παράρτημα του κανονισμού, το οποίο χρησιμεύει ως απόδειξη ότι η διαδικασία παραγωγής συμμορφώνεται με την γενικές διατάξεις υγιεινής στο μέρος Α του παραρτήματος Ι του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 852/2004 και τις απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 208/2013. 

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia-botanologia.gr

Ας παρακολουθήσουμε video καλλιέργειας φύτρων:

1. https://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=SSQVtkUyUdg&feature=emb_logo
2. https://www.youtube.com/watch?v=UV7xK-MW32A&feature=emb_logo
3. https://www.youtube.com/watch?v=-m74YYPVbWU

Μελέτες και αναφορές:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6413227/
https://sproutpeople.org/sprouts/nutrition/science/
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/trending-now-sprouted-grains
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7230579/
φύτρα
https://en.wikipedia.org/wiki/Sprouting
φύτρα
www.researchgate.net